8 naýryz. Tulǵalar týǵan kún

ASTANA. QazAqparat – Búgin, 8 naýryz kúni tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? QazAqparat oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.

ESІMDER

122 jyl buryn (1901-1966) ánshi, kompozıtor, kúıshi, akter, Qazaqstannyń halyq ártisi, Qazaqstan Kompozıtorlar odaǵynyń eń alǵashqy músheleriniń biri Manarbek ERJANOV dúnıege keldi.

Qaraǵandy oblysynyń Aqtoǵaı aýdanynda týǵan. Ony mýzyka álemine jetelep, onyń ásem sazyn kókiregine uıalata bilgen ustazy – ánshi ári kúıshi Kúsenbaı. Budan keıin Manarbektiń ánshilik sheberligin ushtaýda Shashýbaı Qoshqarbaıuly men Ámire Qashaýbaev ıgi áser etti. 16-17 jasynda-aq ol Birjan sal, Aqan seri, Estaı, Shashýbaı ánderin aıtyp, aýyl arasyndaǵy aıtystarǵa qatysyp, el aýyzyna ilikken. 1928 jyly Qazaq drama teatryna (qazirgi Muhtar Áýezov atyndaǵy Qazaq memlekettik akademııalyq drama teatry) qabyldanyp, alǵashqy akterleriniń biri boldy jáne osy teatrda qoıylǵan spektaklderde oınap san qyrly beınelerdi somdady. 1931-1932 jyldary Rıdderdegi jumysshy jastar teatrynda qyzmet etti. 1934 jyldan Almaty mýzyka teatrynda (qazirgi Abaı atyndaǵy Qazaq memlekettik akademııalyq opera jáne balet teatry) óner kórsetti. I. Kotsyktyń «Aıman-Sholpan» spektaklindegi Jaras, Ahmet Jubanov pen Latıf Hamıdıdiń «Abaıyndaǵy» Ázim, Muqan Tólebaevtyń «Birjan-Sarasyndaǵy» Estaı jáne t.b. rólderi onyń ánshilik ári ártistik talantyn keń tanytyp, dańqqa bóledi. 1936 jyly Máskeýde ótken Qazaq óneri men ádebıetiniń onkúndiginde E. Brýsılovskııdiń operalary – «Qyz Jibektegi» Shegeniń, «Er Tarǵyndaǵy» Saqannyń, «Jalbyrdaǵy» Elemestiń rólin oınap, kórermenderdiń erekshe yqylasyna bólendi. 1953 jyldan ómiriniń sońyna deıin Qazaq fılarmonııasynda jeke oryndaýshy bolyp, halyqtyń án ónerinde keń oryn alatyn terme, jeldirmelerdi, keń tynystaǵy ánderdi naqyshyna keltire oryndap, ulttyq ónerdegi Arqa án dástúrinde óz mektebin qalyptastyrdy. Onyń «Jetisý», «Astanada», «Batyr joryǵy», «Kúsenbaı», «Órnek», «Aqqý kóli», atty kúıleri, horǵa arnalǵan «Partızan joryǵy», «Jastar toıy», «Jastar áni», «Beıbitshilik marshy» atty shyǵarmalary, «Paravoz», «Amangeldi», «Baqyt jyry», «Shegeniń termesi», t.b. ánderi bar.

Eńbek Qyzyl Tý, «Qurmet belgisi», ordenderimen, medaldarmen marapattalǵan.

104 jyl buryn (1919-2006) aktrısa, Qazaqstannyń halyq ártisi, «Tarlan» syılyǵynyń ıegeri Ámına Erǵojaqyzy ÓMІRZAQOVA dúnıege keldi.

Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Abaı aýdanynda týǵan. Sankt-Peterbýrg sahna óneri tehnıkýmynyń Qazaq stýdııasyn bitirgen. 1938-1940 jyldary Shymkent oblystyq drama teatrynyń trýppasynda, al 1942-1949 jyldary «Qazaqfılm» stýdııasynda qyzmet atqardy. 1949 jyldan Qazaq akademııalyq jastar men balalar teatrynyń aktrısasy boldy. Onyń oınaǵan rólderi qatarynda Baıan (Ǵ. Músirepov «Qozy Kórpesh-Baıan sulý»), Lýıza (F. Shıller «Zulymdyq pen mahabbat»), Smerıldına (K. Goldonıı «Eki myrzaǵa bir qyzmetker»), Sháýálı (M. Aqynjanov «Ybyraı Altynsarın»), Qalampyr shesheı (Sh. Ýálıhanov «Taǵdyr»), Glýmova (A. Ostrovskıı «Adam alasy ishinde»), t.b. bar. 1942 jyldan kınoǵa túsip, Ajar («Abaı áni»), Muǵalıma («Qanatty syılyq»), Aısha («Bir aýdan»), Ana («Ana týraly ańyz», 1964 jyly Qazaqstan jáne Orta Azııa respýblıkalarynyń kıno óneri boıynsha ótken jarys-baıqaýynyń 1-shi syılyǵy; 1966 jyly Qazaqstan Memlekettik syılyǵy), Tana («Taqııaly perishte», Almaty qalasynda ótken Qazaqstan jáne Orta Azııa respýblıkalarynyń 8-shi kıno óneri jarys-baıqaýynyń syılyǵy), t.b. beınelerdi somdaǵan.

«Otan», «Eńbek Qyzyl Tý» ordenderimen, medaldarmen marapattalǵan.

82 jyl buryn (1941-2007) dıplomat, qoǵam jáne memleket qaıratkeri Bolathan Quljanuly TAIJAN dúnıege kelgen.

Ol Pavlodarda týǵan. Máskeý memlekettik halyqaralyq qatynastar ınstıtýtyn (1966) jáne KSRO ǴA janyndaǵy Máskeý halyqaralyq ekonomıkalyq qatynastar ınstıtýtynyń aspırantýrasyn (1970) bitirgen.

Eńbek joly: KSRO-nyń Port-Saıdtegi konsýldyǵynyń kezekshi referenti (1963-1964); Qazaq KSR ǵylym akademııasynyń ekonomıka ınstıtýtynda kishi ǵylymı qyzmetker (1970-1974); Qazaq KSR Syrtqy ister mınıstrliginde bas hatshy (1974-1975); Iemen Arab Respýblıkasyndaǵy KSRO elshiliginde 2-hatshy (1975-1980); Qazaqstan KP OK-de, Qazaq KSR SІM-de jaýapty qyzmetker (1980-1985); Iemen Halyq Demokratııalyq Respýblıkasynda bas konsýl, keńesshi (1985-1989); Qazaq KSR SІM-de jaýapy qyzmetker, QR syrtqy ekonomıkalyq qatynastar mınıstriniń birinshi orynbasary (1989-1993); Qazaqstannyń Egıpettegi Tótenshe jáne ókiletti elshisi (1993-1999) jáne Marokko, Týnıs, Aljır, Iordanııa, Sırııa, Lıvııa elderindegi Tótenshe jáne ókiletti elshisi qyzmetterin qosa atqarýshy, Islam Konferentsııasy uıymyndaǵy QR-nyń turaqty ókili (1996-1999); Qazaqstannyń Malaızııadaǵy Tótenshe jáne ókiletti elshisi (1999 – 2001). «Nur Otan» partııasy tóraǵasynyń keńesshisi (2003-2005); ulttyq-patrıottyq «Ult taǵdyry – el taǵdyry» qozǵalysynyń tóraǵasy (2005-ómiriniń sońyna deıin).

77 jyl buryn (1946-2021) kınostsenarıst, rejısser, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri, Qazaqstan Respýblıkasy Memlekettik syılyǵynyń ıegeri Satybaldy (Sáken) Jáleluly NARYMBETOV dúnıege keldi.

Ońtústik Qazaqstan oblysynyń (qazirgi Túrkistan oblysy) Túrkistan aýdanynda týǵan. Búkilodaqtyq memlekettik kınematografııa ınstıtýtyn, KSRO Memlekettik kıno janyndaǵy stsenarıst jáne rejısserdiń joǵary kýrstaryn bitirgen.

Eńbek joly: 1969 jyldan «Qazaqfılm» stýdııasynda stsenarııshi ári kınorejısser retinde qyzmet etti. 1970 jyldan – «Qazaqfılm» kınostýdııasynyń kınorejısseri. 2005 jyldan beri – «Qazaqfılm» kınostýdııasynyń kıno jáne debıýt shyǵarmashylyq odaǵynyń jetekshisi.

Fılmografııasy: «Sozaqtan shyqqan Gamlet» (rejısser), «Qarasýyq» (stsenarıst), «Jas akkordıonıstiń basynan keshkenderi» (rejısser-stsenarıst), «Ompa», «Qyz jylaǵan» (rejısser, stsenarıst), «Leılanyń duǵasy» (rejısser-stsenarıst), «Mustafa Shoqaı» (rejısser), «Amanat» (rejısser-stsenarıst).

«Qurmet» ordenimen marapattalǵan. «Kınoshok» syılyǵynyń «Rejıssýra úshin syılyǵy» 1994 jylǵy nomınatsııasynyń laýreaty, TMD jáne Baltyq elderiniń ashyq kıno festıvaliniń «Realızm men adamgershilik úshin» syılyǵynyń ıegeri, Jorj Sadýl syılyǵynyń laýreaty atandy..

62 jyl buryn (1961) QR Parlamenti Senatynyń depýtaty, Ekonomıkalyq saıasat, ınnovatsııalyq damý jáne kásipkerlik komıtetiniń múshesi Shákárim Sabyruly BUQTYǴUTOV dúnıege keldi.

Kókshetaý qalasynda týǵan. 1985 jyly Óskemen qurylys-jol ınstıtýtyn ınjener-mehanık mamandyǵy boıynsha, 1996 jyly Shyǵys Qazaqstan memlekettik ýnıversıtetin ekonomıst mamandyǵy boıynsha bitirdi.

Eńbek joly: «Óskemen jabdyqtaý» slesari (10.1985-11.1985); «Óskemen jabdyqtaý» bas mehanıgi (1985-1988); «Shyǵysqazmetalljabdyqótkizý» bas ınjeneri (1988-1989); «ShQ Metalloopttorg» bas ınjeneri (1989-1990); «Shyǵysqazbasjabdyqtaý» óndiristik-tehnıkalyq bóliminiń bastyǵy (1990-1991); «Shyǵysqazónerkásipsaýda» kásipornynyń dırektory (01.1991-12.1991); «Shyǵysqazbasjabdyqtaý» bastyǵynyń orynbasary – «Shyǵysqazmetalljabdyqótkizý» kásipornynyń dırektory (1991-1992); «Shyǵysqazmetalljabdyqótkizý» kásipornynyń dırektory (1992-1993); Shyǵys Qazaqstan óndiristik birlestiginiń sýsyn óndirý jónindegi bas dırektory (1993-1995); «Ádil» AQ-nyń prezıdenti (1995-1997); Óskemen qalasy ákiminiń orynbasary (1997-2002); Rıdder qalasynyń ákimi (2002-2006); Shyǵys Qazaqstan oblysy boıynsha monopolııaǵa qarsy basqarmasynyń bastyǵy (2006-2007); Óskemen qalasynyń ákimi (2007-2008); Shyǵys Qazaqstan oblysy kásipkerlik jáne ónerkásip basqarmasynyń bastyǵy (2009-2011); «Ertis» ÁKK» AQ Dırektorlar keńesiniń múshesi (2011-2015); «ShQO óńirlik memlekettik-jeke menshik áriptestik ortalyǵy» AQ Basqarma tóraǵasy (2015-2020). Shyǵys Qazaqstan oblysy ákiminiń orynbasary(2020-2023).

Qazirgi qyzmetinde – 2023 qańtar aıynan bastap.

59 jyl buryn (1964) QR Ulttyq bankiniń qurmetti qyzmetkeri, qazaqstandyq qarjyger Batyrbek Asylbekuly ÁLJANOV dúnıege keldi.

1986 jyly Almaty shet tilderiniń pedagogıkalyq ınstıtýtyn «Nemis jáne aǵylshyn tilderi» mamandyǵy boıynsha támamdaǵan. 1997 jyly Reseı Federatsııasy úkimeti janyndaǵy Qarjy akademııasyn «bank isi» mamandyǵy boıynsha aıaqtaǵan. 1992 jyldan 2005 jylǵa deıin Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq bankinde ekonomıst, jetekshi ekonomıst, Valıýtalyq-ekonomıkalyq qatynastar bas basqarmasynyń korrespondenttik qatynastardy esepke alý bóliminiń bas ekonomısi, korrespondenttik qatynastar jáne dılıng operatsııalary basqarmasynyń bastyǵy, valıýtalyq shottar basqarmasy bastyǵynyń orynbasary, korrespondenttik qatynastar jáne halyqaralyq esepter basqarmasynyń bastyǵy, dırektor orynbasary, Monetarlyq operatsııalar departamentiniń dırektory qyzmetterin atqarǵan. 2005-2011 jyldary QR Ulttyq banki tóraǵasynyń orynbasary. «QR Ulttyq bankiniń banknot fabrıkasy» RMK dırektory bolǵan.

53 jyl buryn (1970) Qazaqstan Respýblıkasynyń Koreıa Respýblıkasyndaǵy Tótenshe jáne Ókiletti elshisi Baqyt Amangeldiuly DÚISENBAEV dúnıege keldi.

Soltústik Qazaqstan oblysynda týǵan. M.V. Lomonosov atyndaǵy Máskeý memlekettik ýnıversıtetin bitirgen. Qazaqstan Respýblıkasynyń Ispanııadaǵy elshiliginiń birinshi hatshysy; QR SІM Eýropa basqarmasynyń bastyǵy, Eýropa jáne Amerıka departamenti dırektorynyń orynbasary (2004); QR-nyń Ispanııadaǵy elshiliginiń keńesshisi, keńesshi-elshisi (2004-2009); QR SІM Eýropa jáne Amerıka departamenti dırektorynyń orynbasary (2009-2012); Qazaqstan Respýblıkasynyń Ispanııa Koroldigindegi Tótenshe jáne Ókiletti elshisi (2012-2018); Qazaqstan Respýblıkasynyń Andorra knıazdigindegi Tótenshe jáne Ókiletti elshisi qyzmetin qosa atqarýshy (2015-2018).

Qazirgi qyzmetine 2018 jylǵy sáýirde taǵaıyndaldy.