8 qyrkúıek. Jylnama
ATAÝLY KÚNDER
Jýrnalısterdiń halyqaralyq yntymaq kúni (1958)
Bul kúni cheh jýrnalısi ıÝlıýs Fýchıkti gıtlershiler Berlın túrmesi - Plettsenzede aıýandyqpen óltirgen. Býhareste ótken 4-shi Halyqaralyq jýrnalıster uıymy kongresiniń sheshimi boıynsha bul data jalyndy jýrnalısti eske alý maqsatynda atap ótiledi.
Halyqaralyq saýattandyrý kúni
1967 jyldan bastap, ıÝNESKO Bas konfederatsııasy 14-sessııasynyń 1.141. qarary negizinde atalyp ótiledi.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1824 jyly Qaraǵandy oblysynyń eń eski qalasy, oblystyń ekonomıkalyq jáne mádenı ómirinde mańyzdy oryn alatyn Qarqaraly qalasy quryldy. Іrgesi 1824 jyly Reseı ımperııasynyń áskerı bekinisi retinde qalanǵan. 1868 jyly ýezdik ortalyqqa aınaldy. Qarqaraly Orta Azııa men Qytaıdan Sibirge baratyn kerýen jolynyń toraby retinde mańyzdy saýda, kásipshilik jáne mádenı-aǵartý ortalyǵyna aınaldy. Al Qarasor kóliniń jaǵasynda 1848 jyldan 1930 jylǵa deıin áıgili Qoıandy jármeńkesi ótip turdy.
1945 jyly Qazaqstandaǵy alǵashqy munaı óńdeý kásiporny Atyraý munaı óńdeý zaýyty paıdalanýǵa berildi. Zaýyttyń alǵashqy ónimi – avtokólik janarmaıy.
1993 jyly Almatydaǵy «Murattas» ǵylymı-zertteý baspa ortalyǵy Áziret Sultan Qoja Ahmet ıAsaýıdiń «Aqyl kitabyn» («Dıýanı hıkmet») qazaq tilinde jaryqqa shyǵardy.
1994 jyly Respýblıka Prezıdenti N.Á.Nazarbaevtyń Jarlyǵymen Qazaqstan Damý banki quryldy.
1997 jyly Batys Qazaqstan oblysynyń Orda aýylynda Jáńgir han kesenesiniń ashylý saltanaty boldy.
2001 jyly Astanada Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti N.Á.Nazarbaev «Qazaqstan kartasy: «Atameken» dep atalatyn jańa etnomemorıaldyq parktiń saltanatty ashylý rásimine qatysyp, onyń lentasyn qıdy. Bul kartada Qazaqstannyń barlyq aımaqtary qamtylyp, elimiz aýmaǵynda ornalasqan 100-den astam nysan túpnusqasynan aınymaıtyndaı etip kórsetilgen. Olardyń arasynda qalalar, ondaǵy basqarý mekemeleri, mádenıet oshaqtary, iri óndiris oryndary, tarıhı eskertkishter qamtylǵan.
2006 jyly Mońǵol ulttyq qoǵamdyq telearnasynda «TV-Tolqyn» atty qazaq baǵdarlamalary redaktsııasy óz jumysyn bastady. Telebaǵdarlama qazaq tilinde aptasyna 1 ret jaryq kórip turdy.
2007 jyly Qobda aýdanynyń Jırenqopa aýylynda Qobylandy batyrdyń memorıaldyq kesheni saltanatty túrde ashyldy. Avtory - sáýletshi Bek Ybyraev. Qobda jaǵalaýyndaǵy memorıaldyq keshen áskerı taqyrypta salynǵan. Áskerı bas kıimine uqsatyp jasalǵan dóńgelek ǵımarat burynǵy jerlengen jerde boı kóterdi. Mavzoleıge bara jatqan jolda meńgir-tastary ornatylǵan, olar qolbasshynyń tynyshtyǵyn saqtaıtyn sarbazdar sııaqty. Shetinde áskerı jebege uqsatylyp jasalǵan ǵımarat, onda kishigirim murajaı jáne saıahattanýshylarǵa arnalǵan qonaqúı bar.
2010 jyly «Bir el - bir kitap-2010» sharasynyń aıasynda «Juban Moldaǵalıev. «Men qazaqpyn. ıA kazah» atty týyndynyń qazaq jáne orys tilderindegi elektrondy nusqasyn jaryqqa shyqty. Lazerli dıskide birneshe bólim jazylǵan, atap aıtqanda, «Bir el-bir kitap» aktsııasynyń tarıhy týraly aqparat, belgili, qazaq aqynynyń ómirbaıany, J.Moldaǵalıev týyndylarynyń ınteraktıvti kórmesi týraly jazylǵan bólimderi bar.
2015 jyly «Qazposhta» AQ Qazaq handyǵynyń 550 jyldyǵyna arnalǵan poshta markasyn aınalymǵa shyǵardy.
2016 jyly Astanada álemdegi alǵashqy halyqaralyq qobyzshylar konkýrsy ashyldy. Oǵan Amerıka, Azııa jáne Eýropa elderinen kelgen 30-dan astam ónerpaz qatysty. Saltanatty rásim aıasynda «Tilep Qobyz Saraıy» kópbeıindi kesheninde Tilep Aspantaıulynyń (1757-1820) eskertkishi ashyldy.
2019 jyly Lıvandaǵy ekinshi qazaqstandyq bitimgershilik rotasynyń áskerı qyzmetshileri BUU-nyń «Beıbitshilik qyzmetinde» medaline ıe boldy. Júldeni jıyntyq rotanyń jeke quramyna BUU ýaqytsha kúshteri shtabynyń bastyǵy tabystady. Medaldiń artqy jaǵynda «In the service of the peace» degen bederli jazý ornalasqan. Bul «beıbitshilik qyzmetinde» degen maǵynany bildirip, BUU mıssııasyna qatysqandyǵyn dáleldeıdi. Mindetterdi oryndaý barysynda bizdiń bitimgershilik rota «kásipqoı bitimger» mártebesine ıe boldy.
2019 jyly Almatyda Muhtar Áýezov atyndaǵy Qazaq memlekettik drama teatrynda poezııa padıshasy Farıza Ońǵarsynovanyń 80 jyldyǵyna arnalǵan «Farıza» spektakliniń premerasy ótti. Basty keıipker - Farıza rólin Áýezov teatrynyń aktrısasy Nazgúl Qarabalına oınady.
2020 jyly Qazaqstan ǵalymdary qoı sheshek vırýsynyń aqýyzyn alý tehnologııasyn jasady. Bul tehnologııa birqatar aýrýlarǵa arnalǵan vaktsınalardy jasaý kezinde synaldy. Biraq qoı shesheginiń vırýsy úshin alǵash ret usynylyp otyr ári álemde balamasy joq. Qazaqstandyq ǵalymdar ázirlegen ádis temekiniń genetıkalyq túrlendirilgen ósimdikterinde vırýstyq antıgenderdi óndirýge múmkindik beredi. Alynǵan antıgender keıinnen qoı shesheginiń vırýsyna rekombınantty vaktsına óndirýdiń negizi retinde qyzmet etedi. Rekombınantty vaktsınalardy alýdyń ósimdik júıeleriniń basqa eýkarıottyq júıelermen salystyrǵanda ózindik quny tómen, ónimdiligi joǵary jáne qaýipsiz bolǵandyqtan, tartymdy balama bolyp tabylady, sebebi olarda adamdar men janýarlar úshin patogendi vırýstar joq.
2021 jyly Nur-Sultan qalasynda ataqty palýan, álem chempıony, Olımpıada chempıony Jaqsylyq Úshkempirovke eskertkish ashyldy. Eskertkish J.Úshkempirov atyndaǵy Jekpe-jek saraıynyń aldyna qoıyldy.
Eskertkishtiń músini qoladan, tuǵyry granıtten jasalǵan. Bıiktigi - 7,5 metr. Avtory – Erbol Zııabekov.
2023 jyly «Mereıli otbasy» ulttyq baıqaýynyń laýreattaryn marapattaýdyń H mereıtoılyq rásimi ótti. Qazaqstanda jyl saıynǵy ıgi dástúrge aınalǵan úlgili otbasylar baıqaýy otbasylyq qundylyqtardyń rólin arttyryp, qoǵamdaǵy otbasy men nekeniń oń ımıdjin kórsetetin aýqymdy jáne mańyzdy oqıǵaǵa aınaldy. 10 jyl ishinde baıqaýǵa Qazaqstannyń barlyq aımaqtarynan 20 myńnan astam otbasy qatysty. 2023 jyly baıqaýǵa 3344 otbasy qatysty. Onyń 40 paıyzy qalalyq, 60 paıyzy aýyldaǵy otbasylar. Oblystyq jeńimpazdardy 20 laýreat otbasy usyndy, olardyń arasynda muǵalimder, metallýrgter, áskerı qyzmetkerler, kásipkerler, aýyl sharýashylyǵy mamandary jáne t.b. Laýreattardyń otbasylaryna dıplomdar men estelik syılyqtar tabys etildi.