8 qarasha. Jylnama
ATAÝLY KÚNDER
Qazaqstanda statıstıka kúni
1920 jyly Qazaqstanda biryńǵaı statıstıkalyq organdar qurylýyna oraılastyrylǵan.
Dúnıejúzilik qala qurylysy kúni
Halyqqa barlyq keregi qamtamasyz etilgen jaıly keńistik retinde qala qurylysyn damytýǵa arnalǵan. Mereke 1949 jyly belgilendi.
Dúnıejúzilik Wi-Fi-cyz kún
Dúnıejúzilik Densaýlyq saqtaý uıymynyń úkimine sáıkes, Wi-Fi jumys isteıtin radıojıilikti dıapazon adam densaýlyǵyna seziletin qaýip tóndirmeıdi. Solaı bolǵanymen, keıbir uıymdar buǵan qatysty alańdaýshylyǵyn bildirip otyr. Olardyń arasynda Venesýelada tirkelgen Qorshaǵan ortany qorǵaýshylardyń Halyqaralyq uıymy bar. 2016 jyly bul uıym 8 qarashany Dúnıejúzilik Wi-Fi-cyz kún dep jarııalady. Maqsaty – jurtshylyqtyń barlyq jerde symsyz tehnologııalardy qoldanýmen baılanysty qaterge nazaryn aýdartý.
Halyqaralyq radıologtar kúni
2012 jyldan beri toılanady. Bul Eýropa radıologter qoǵamynyń, Soltústik Amerıka radıologter qoǵamynyń jáne Amerıka radıologııa kolledjiniń ortaq ıdeıasy boldy. Ony dál osy kúni atap ótý 1895 jyly rentgen sáýlesiniń ashylýymen baılanysty.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1920 jyly Qyrǵyz (Qazaq) ASSR Halyq Komıssarlary Keńesi «Qyrǵyz ASSR memlekettik statıstıka týraly erejeni» bekitti. Sol jyly Qazaq ASSR statıstıka basqarmasy quryldy. Keıin, 1948 jyly Qazaq SSR Mınıstrler Keńesi janynan Statıstıka basqarmasy qaıta quryldy.
1997 jyly Almatydaǵy Prezıdent rezıdentsııasynda QR memlekettik rámizderi men Prezıdent baıraǵyn Aqmola qalasyna (qazirgi Astana qalasy) shyǵaryp salý saltanaty ótti.
2002 jyly QR Úkimetiniń № 1186 qaýlysyna sáıkes QazAAG negizinde (burynǵy QazTAG) «Qazaq aqparat agenttigi» Ulttyq kompanııasy («QazAqparat» UK) quryldy. «Qazaq aqparattyq agenttigi» respýblıkalyq qazynashylyq kásiporyn bazasynda memlekettiń jarǵylyq kapıtaldaǵy 100 paıyzdyq qatysýymen jańa ulttyq kompanııa boldy. «QazAqparat» UK» AQ-nyń tusaýkeseri Astana qalasynda 2003 jyldyń 19 naýryzynda ótti.
2004 jyly QR Syrtqy ister mınıstrliginde Shanhaı yntymaqtastyq uıymyna múshe memleketterdiń elshileri klýbynyń alǵashqy otyrysy ótti. Onda ShYU hatshylyǵy, ulttyq úılestirýshiler keńesi jáne Qazaqstanda tirkelgen elshilikter janyndaǵy turaqty ókilder arasyndaǵy ózara is-qımyl máseleleri qaraldy.
2004 jyly Semeı meshitine 1907 jyly Qazan qalasynda basyp shyǵarylǵan Quran kitaby tapsyryldy. Ony Semeı qalasynda «Daý-Kaz» seriktestiginiń qarjy dırektory Oleg Vlasenko eski ǵımaratty jóndeý jumystary kezinde taýyp alǵan. Basylymda Qurannyń arab mátinimen birge onyń orys tiline aýdarmasy da keltirilgen. Aýdarǵan – tanymal orys shyǵystanýshysy Gordıı Sablýkov.
2010 jyly Qaraǵandydaǵy Juldyzdar alleıasynda QR Halyq ártisi, Memlekettik syılyqtyń laýreaty, professor Qaırat Baıbosynovtyń qurmetine estelik belgi qoıyldy. Q.Baıbosynov 1950 jyly Jezqazǵan oblysynda dúnıege keldi. 1969 jyly Qazaq estradalyq stýdııasyn támamdady. Ol – ataqty ánshi, Memlekettik syılyqtyń laýreaty, QazKSR Halyq ártisi Júsipbek Elebekovtiń shákirti.
2011 jyly TMD elderiniń arasynda alǵash ret Qazaqstanda Qazaq televızııa entsıklopedııasy jaryq kórdi. Onda tek otandyq telekompanııalar týraly ǵana emes, alys-jaqyn shetelderde ár jyldarda efırge shyqqan tanymal televızııalyq baǵdarlamalar jaıy da aıtylady.
2013 jyly elordalyq «Astana Opera» teatrynyń ánshisi Saltanat Ahmetova Germanııada ótken Neue Stimmen iri vokalshylar konkýrsynyń birinde fınalǵa ótip, «Klassik Herbst in Gutersloh' Forderpreis» («Gıýterslodaǵy klassıkalyq kúz») júldesin utyp aldy. Bul konkýrsqa bir jarym myńǵa jýyq adam ótinim bergen, sonyń ishinde barlyǵy 40 adam ótken. Fınalǵa tek 9 vokalıst ótken, sonyń ishinde S.Ahmetova da boldy.
2016 jyly Qazaqstan Prezıdenti N. Nazarbaev «Goı» beıbitshilik qory atynan «ıadrolyq qarýsyzdaný jáne taratpaý isine qosqan zor úlesi úshin» 2016 jylǵy álem mádenıetiniń arnaıy syılyǵymen marapattaldy. Arnaýly syılyqty saltanatty túrde Goı beıbitshilik qorynyń tóraıymy Masamı Saıondjı men qor prezıdenti Hıroo Saıondjı tabys etti.
«ALJIR» mýzeı-memorıaldyq kesheninde 1938-1953 jyldary lagerde jazasyn ótegen eston áıelderine arnalǵan eskertkish taqtanyń ashylý rásimi ótti. Sharaǵa Estonııa Respýblıkasynyń Premer-Mınıstri ıÝrıı Ratas, Estonııanyń Qazaqstandaǵy Elshiliginiń ókilderi, Astana qalasy Mádenıet jáne sport basqarmasy basshysynyń orynbasary Narım Muhambetalına jáne mýzeı qyzmetkerleri qatysty.
2019 jyly elordada polıak avtorlarynyń túrli tilde jazǵan kitaptary jınalǵan Qazaqstandaǵy alǵashqy polonııalyq kitaphana paıda boldy. Mundaǵy kitap sórelerinde Adam Mıtskevıch, ádebıetten Nobel syılyǵynyń laýreattary atanǵan Genrık Senkevıch, Vladıslav Reımont, Vıslava Shımborskaıa jáne Cheslav Mıloshtiń klassıkasy, tarıhı jáne balalar ádebıeti qoıylǵan.
2021 jyly BAÁ-niń Ábý-Dabı qalasynda 44 kelige deıingi salmaqta óner kórsetken 14 jastaǵy qazaqstandyq Jibek Qulymbetova djıý-djıtsýdan úsh dúrkin álem chempıony atandy.
«Birinshi qarsylas BAÁ, ekinshisi Taıland, úshinshisi BAÁ, tórtinshisi Reseı Federatsııasynan boldy. Dostar, barshańyzǵa jyly lebizderińizge rahmet, qoldaýlaryńyzdyń arqasynda chempıondyq ataqty jeńip aldym», - dep jazdy jas chempıon Instagram-paraqshasynda.
2021 jyly Dárejan Ómirbaev 34-shi Tokıo halyqaralyq kınofestıvaliniń konkýrstyq baǵdarlamasyna qatysqan «Aqyn» fılmi úshin «Úzdik rejısser» júldesin aldy.
Tokıo halyqaralyq kınofestıvali - Halyqaralyq kınoprodıýserler qaýymdastyǵy federatsııasy (FIAPF) bekitken, álemdegi eń úzdik 15 kınofestıvaldiń qataryna kiretin «A» klass festıvali. Ol 1980 jyldan beri ótkizilip keledi.
2021 jyly qazaqstandyq ǵalymdar jatyr moıny obyryn keshendi dıagnostıkalaýǵa arnalǵan suıyqtyq oılap taýyp, oǵan patent aldy. Nátıjesinde bul ónim QR Dárilik zattar men medıtsınalyq maqsattaǵy buıymdar tizilimine engizildi.
2022 jyly Memleket basshysy Atyraý oblysynyń jurtshylyǵymen kezdesý ótkizdi. Prezıdent memlekettik saıasat aldaǵy ýaqytta da «Kúshti óńir – qýatty el» qaǵıdatyn iske asyrýǵa baǵyttalatynyn atap ótti. Osy turǵyda ol Atyraý oblysynyń damýyna tyń serpin beretin birqatar mindetterdi atady. Baıandamada birinshi basymdyq – ekonomıkany ártaraptandyrý. Qasym-Jomart Toqaev munaı qoımalarynyń qýattylyǵyn arttyrýdy eń ózekti mindetterdiń biri dep atady, óıtkeni óndirýshiler shıkizatty dereý eksporttaýǵa májbúr – tehnologııa muny talap etedi. Prezıdenttiń pikirinshe, taǵy bir mańyzdy mindet – balyq sharýashylyǵyn damytý.