7 jeltoqsan. Jylnama
ATAÝLY KÚNDER
Halyqaralyq azamattyq avıatsııa kúni
BUU Bas Assambleıasy bekitken. Chıkago qalasynda ótken (AQSh) konferentsııaǵa múshe 52 memleket ókilderiniń Halyqaralyq azamattyq avıatsııa týraly konventsııaǵa qol qoıǵan kúninen bastap atap ótiledi.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1920 jyly Tashkentte qazaq tilinde «Aq jol» gazeti shyǵa bastady. Basylym 1920-1925 jyldary Tashkentte Túrkistan Kompartııasy Ortalyq komıteti men TúrkAKSR-y OAK-niń organy, 1925-1926 jyldary Shymkentte BKP Syrdarııa gýbkomynyń organy retinde shyǵaryldy. Alǵashqy redaktory — Sultanbek Qojanov. Keıin gazetti shyǵarýshy, redaktorlardyń ishinde N. Tórequlov, S. Ospanov, I. Toqtybaev, t.b. boldy. Onyń jumysyna qazaq zııalylarynyń úlken shoǵyry aralasqan.
1963 jyly Jambyl qalasynda halyq aqyny Jambyl Jabaevqa qola eskertkish ornatyldy. Eskertkishtiń avtory – Qazaqstannyń halyq sýretshisi, músinshi H. Naýryzbaev.
1990 jyly J. Aımaýytov atyndaǵy Pavlodar oblystyq qazaq mýzykalyq drama teatry QR eńbek sińirgen qaıratkeri, memlekettik syılyqtyń laýreatry E. Tapenovtiń «Aıman-Sholpan» mýzykalyq komedııasy qoıylymymen ashyldy.
2011 jyly Ábilqaıyr hannyń jerlengen orny tabyldy. «Han molasy» qorymy kóptegen jyldan beri zerttelip keledi. Kóptegen qorymdardyń ishinde №178 jáne №92 nysandary tańdap alyndy. QR BǴM Jalpy genetıka jáne tsıtologııa ınstıtýty júrgizgen zertteýdiń nátıjesi boıynsha, DNK saraptamasy 99,355% kórsetken.
2011 jyly Reseı Federatsııasynyń qorǵanys vedomstvosy Qazaqstan Respýblıkasynyń Qorǵanys mınıstrligine Ekinshi dúnıejúzilik soǵysta qaza tapqandar men iz-túzsiz joǵalǵan áskerı qyzmetshiler týraly elektrondyq derekter bankin berdi.
2012 jyly Almaty qalasynda qazaq jerin jońǵar basqynshylarynan azat etken Raıymbek batyrǵa arnalǵan eskertkishtiń ashylý saltanaty boldy. Eskertkish A.S. Pýshkın kóshesimen qıylysatyn Raıymbek dańǵylynyń boıyna ornatylǵan. Eskertkish avtory – Edige Rahmadıev, dızaınyn jasaǵan – Igor Polıakov, arhıtektory – Vladımır Nemchıkov.
2015 jyly Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev «Astana» halyqaralyq qarjy ortalyǵynyń mártebesi men jumys isteý parametrin anyqtaıtyn «Astana» halyqaralyq qarjy ortalyǵy týraly» Konstıtýtsııalyq Zańyna qol qoıdy.
2016 jyly Atyraý qalasynda Qashaǵan jobasynyń resmı ashylýy boldy. Qashaǵan – Kaspıı teńiziniń qazaqstandyq bóligindegi birinshi teńiz munaı-gaz ken orny, sondaı-aq elimizdegi eń iri halyqaralyq ınvestıtsııalyq joba.
2017 jyly Ońtústik Koreıanyń Chedjý qalasynda ıÝNESKO-nyń Materıaldyq emes murany qorǵaý Úkimetaralyq komıtetiniń 12-sessııasynda Qazaqstannyń «Qazaq dástúrli asyq oıyny» ótinimi adamzattyń materıaldyq emes mádenı murasynyń tizimine engizildi.
Asyq oıyny adamnyń oı órisiniń jáne dene bitiminiń damýyna yqpal etedi, ári ultyna qaramastan óskeleń urpaq ózara arasynda jaqyndasýǵa jol ashady. Balalyq shaq sımvoly retinde asyq oıyny Qazaqstan halqynyń birligin nyǵaıtyp keledi, sondaı-aq birlik pen ulttyq sana sezimdi damytýda mańyzdy ról atqarady.
2017 jyly túrki halyqtarynyń rýhanı astanasy Túrkistan qalasynda «Túrkistan – Túrki áleminiń mádenı astanasy» jylynyń saltanatty jabylýy ótti. Jabylý saltanaty barysynda Turaqty Keńestiń 35-shi otyrysynyń sheshimine sáıkes 2018 jylǵy Túrki áleminiń mádenı astanasynyń týy men rámizi Túrkııanyń Kastamon qalasyna berildi.
2018 jyly QR BǴM Ǵylym komıtetiniń Memlekettik tarıh ınstıtýty Qazaqstan tarıhymen baılanysty arhıv qujattaryna qol jetkizý úshin Túrkııa jáne Tájikstanmen memorandýmǵa qol qoıdy. Qazaqstan tarıhyna qatysty kóptegen muraǵat qujattary Reseıde, Iranda, Ózbekstanda, Qytaıda jáne basqa elderde bar.
2019 jyly Almatyda Qazaqstan Qarýly Kúshterine qarasty áskerı bólimde aty ańyzǵa aınalǵan «Qara maıor», polkovnık Borıs Kerimbaevqa arnalǵan eskertkish taqtasynyń saltanatty ashylýy ótti. Saltanatty sharada áskerı bólimge Borıs Kerimbaevtiń esiminiń berilýi áskerı qyzmetshilerge júktelgen jaýapkershilikti sezinýge yntalandyrady jáne ol halyqqa qyzmet etýdiń úlgisi bolmaq.
2020 jyly Shymkentte Qazaqstanda alǵashqy erikti dárigerler daıarlaıtyn mektep ashyldy. Mektepte oqyǵan medıtsınalyq eriktiler halyqaralyq medıtsınalyq eriktiler tájirıbesine negizdelgen eń jaqsy bilim alady, medıtsına salasyndaǵy mamandardyń trenıngteri men sheberlik sabaqtaryna qatysa alady. Joba aıasynda Shymkent qalasynyń jáne Qazaqstannyń 15 óńiriniń medıtsınalyq ýnıversıtet jáne kolledj stýdentterin biriktirý josparlanǵan.
2021 jyly «Qazaqstan tarıhy» kitaby lıtva tiline aýdaryldy. Kitaptan lıtvalyq oqyrman qazaq halqynyń ejelgi dáýirden búgingi kúnge deıingi tarıhy, sondaı-aq bostandyq pen táýelsizdik úshin kúresi týraly bile alady.
Kitap avtory, QR Bilim jáne ǵylym mınıstrligi Memleket tarıhy ınstıtýtynyń dırektory Erkin Ábil óziniń beıneúndeýinde bul basylymnyń negizgi maqsaty - oqyrmandy Uly dala órkenıetiniń tarıhymen tanystyrý ekenin atap ótti. Kitap Lıtvanyń jetekshi ýnıversıtetteriniń kitaphana qorlaryna jáne Vılnıýs, Klaıpeda jáne Kaýnas ortalyq qalalyq kitaphanalaryna jiberiledi.
2021 jyly Almaty qalasynda Batyrhan Shúkenovtiń «Otan ana» atty vınıl kúıtabaǵy jaryq kórdi.
2022 jyly elordada aýyl jastarynyń IV forýmy ótti.
2022 jyly QR Ulttyq mýzeıinde belgili sýretshi-restavrator, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri Qyrym Altynbekovtiń 70 jyldyq mereıtoıyna arnalǵan «Qyrym aralynyń qupııalary» atty kórme jáne dóńgelek ústel ótti.