7 protsenttik ıpoteka barlyǵyna birdeı qoljetimdi bola ma

ASTANA. QazAqparat - Osy aptada Qazaqstannyń Ulttyq banki Úkimet otyrysynda  «7-20-25» baǵdarlamasynyń jobasyn tanystyrdy. Bas bankır ıpoteka úlestirýmen aınalysatyn kompanııanyń qurylatyn ýaqytyn belgilep, arzan ıpotekanyń qalaısha beriletinin túsindirdi. Aıta keterligi, Ulttyq bank basshysy Danııar Aqyshev komandasy 7 protsenttik ıpotekanyń esebin de jasap shyqqan eken. Osyǵan baılanysty, «QazAqparat» tilshisi jańa baǵdarlama boıynsha beriletin nesıelerdiń halyqqa qanshalyqty qoljetimdi bolatynyn saraptap kórgen edi.

Ulttyq banktiń qazirgi jospary boıynsha aldymen jańa ıpotekalyq kompanııa qurylady. Atalǵan qarjy uıymy tolyǵymen Ulttyq bankke qaraıdy. Bylaısha aıtqanda, sonyń enshiles kompanııasy bolady. Al Ulttyq bank jańadan qurylatyn kompanııaǵa qarajattyń bir bóligin quıady, qalǵanyn ıpotekalyq kompanııa ózi naryqtan tartady, oblıgatsııa shyǵarady jáne taǵysyn taǵy. Osylaısha, naqty bir qarjy qory qalyptasady. Osy jolmen tartylǵan qarajatqa halyqtyń bankten alǵan ıpotekalyq nesıeleri satyp alynady. Sonyń arqasynda jyldyq mólsherleme 7 protsentke deıin tómendeıdi dep otyr. Alaıda jańa baǵdarlamanyń naqty bir sharty bar. Ol - árbir azamattyń tólem qabilettiligi. Bir sózben aıtqanda, baspana alǵysy keletin adamnyń jalaqysy arzan ıpotekaǵa jetýi kerek.

«Jańa baǵdarlama árkimge jeńildik sharttaryn beredi. Alaıda baǵdarlama masyldyqqa jol bermeýge tıis. Baǵdarlama qaryz alýshynyń tólemge qabiletti bolýyn talap etedi. Oǵan resmı kirisi bar Qazaqstan azamattary qatysa alady. Qazir banktermen jańa baǵdarlamanyń sharttary pysyqtalýda. Mysaly, úıdiń baǵasy 7 mıllıon teńge bolsa, aı saıynǵy tólem 50 myń teńgeden aspaıdy. Bul jalpy alǵanda jumys isteıtin Qazaqstan azamattarynyń kópshiligi úshin qolaıly», - deıdi Danııar Aqyshev.

Qazirgi jobada baspana baǵasy men ıpotekalyq zaemnyń shekti somasy da belgilenip otyr. Máselen, Astana men Almaty qalalarynda 7 protsenttik ıpotekamen alynatyn úıdiń baǵasy 25 mln teńgeden aspaýy shart. Ondaıda nesıeniń shekti sommasy 20 mln teńge (qalǵany alǵashqy jarna - avt.) bolady. Basqa aımaqtar úshin úıdiń baǵasy 16 mln-nan, al arzan ıpotekanyń somasy 13 mln teńgeden aspaıdy. Ulttyq banktiń esebine sáıkes, 7 mln teńgelik ıpotekanyń bir aılyq tólemaqysy 50 myń teńgeden artyq bolmasa, 10 mln teńge úshin aı saıyn 70 myń teńge tólep otyrýǵa týra keledi. 13 mln - 90 myń, 15 mln - 105 myń, al 18 mln úshin aı saıyn 125 myń teńgege shyǵyndalý qajet. Álbette, bankterdiń qazirgi ıpotekalarymen salystyrǵanda jańa baǵdarlamanyń sharttary áldeqaıda tıimdi. Buny qarapaıym halyq ta aıtady.

«Mysaly, biz Astanada turamyz. Úıdiń ıpotekasyn 20 jylǵa aldyq. Bank 8 mln 800 myń teńgeni 12 protsentpen berip otyr. Aı saıyn 99 myń teńge tóleımiz. Árıne, jańa baǵdarlamanyń sharttary tıimdi. Onymen áldeqaıda az aqsha tóleıtin edik», - deıdi Astana qalasynyń turǵyny Bazarbaı Mahmudov.

Endigi másele - arzan ıpotekanyń barlyǵyna birdeı qoljetimdi bolýy. Resmı statıstıkaǵa sáıkes, 2018 jyly aqpan aıynda bir jumysshynyń ortasha jalaqysy 151,5 myń teńgeni qurady. Halyqtyń nomınaldy kirisi artsa da, naqty tabysy, ıaǵnı tapqan aqshaǵa taýar men qyzmetterdi satyp alý kórsetkishi tómendedi. Demek, bir úıden bir adam ortasha jalaqy alatyn  bolsa, 7 mln teńgeniń ıpotekasyn alýǵa múmkindigi jetedi. Biraq qalǵan aqshaǵa otbasyn asyraı ala ma, joq pa, ony aıtý qıyn. Árıne, búginde aýdandyq jerlerde 50-70 myń teńge jalaqy alyp júrgen adamdar da bar. Ondaıda bir úıde eki adam jumys istemese, jańa baǵdarlamamen baspana alý qıyndaý bolady. Ókinishke qaraı, «7-20-25» baǵdarlamasynda áskerıler, áleýmettik jaǵynan az qamtylǵan azamattar jáne taǵy basqa sanattar bolmaıdy. Ár adamnyń jeke tólem qabilettiligine basa nazar aýdarylady.

Endi bul ıpoteka qashan beriledi degenge kelsek, Ulttyq bank tóraǵasynyń orynbasary Oleg Smolıakovtyń sózine qaraǵanda, 7 protsenttik ıpotekany berý jumystary shamamen jyldyń ortasynda bastalady. «Maýsym aıynyń aıaǵyna deıin barlyq quqyqtyq-uıymdastyrýshylyq sharalaryn aıaqtaımyz degen jospar bar. Sodan shilde-tamyz aılarynda bankter arzan ıpotekany berýdi bastaıdy. Nesıelerdiń alǵashqy pýly jasalǵan boıda biz onyń barlyǵyn satyp alýǵa kirisemiz», - dedi O.Smolıakov QazAqparat tilshisine bergen suhbatynda.

Al QR Investıtsııalar jáne damý mınıstri Jeńis Qasymbektiń aıtýynsha, «7-20-25» baǵdarlamasyna baılanysty ınjenerlik-kommýnıkatsııalyq jelilerdi tartýǵa jyl saıyn bólinetin qarjyny arttyrýǵa týra keledi. Buǵan deıin atalǵan soma 80 mlrd teńge bolsa, endigi kezekte ony 100 mlrd teńgege deıin kóbeıtý qajet. Budan bólek, turǵyn úı qurylys jınaq bankiniń zaemdaryn berý talaptary ózgeretin boldy. Ony Turǵyn úı qurylys jınaq bankiniń basshysy Lázzat Ibragımova da rastap otyr. «Iá, biz barlyq bıznes josparymyzdy qaıta qaraıtyn bolamyz. Alǵashqy jarnanyń kólemin de qaıta qaraımyz. Budan bólek, keıbir sharttar boıynsha nesıeniń merzimi uzaratyn shyǵar. Soǵan basymdyq beremiz. Sebebi turǵyn úı jınaq júıesiniń negizgi maqsaty da sol - aqshany jınaý. Belgili bir soma jınalǵanda nesıe beriledi. Al alǵashqy jarnany azaıtý sharttary tek jańa úılerge qatysty bolady. Qazir eski úıler naryǵynda baǵa túsip, stagnatsııa baıqalady. Sondyqtan eski úılerge qatysty sharttar ózgermeıdi. Protsenttik mólsherleme de ózgeredi. Biraq ol da jańa úılerdi satyp alý nesıelerine ǵana qatysty bolady», - dedi Lázzat Ibragımova QazAqparat tilshisine bergen suxbatynda.

Aıtpaqshy, sarapshylardyń sózine sensek, stagnatsııa eski jyljymaıtyn múlik naryǵynda ǵana emes, jańa úıler naryǵynda da baıqalyp otyr. Sondyqtan «7-20-25» baǵdarlamasy halyq úshin de, qurylys kompanııalary úshin de tıimdi bolatyn túri bar. Degenmen, bárin aldaǵy ýaqytta baǵdarlamanyń júzege asýy, soǵan oraı naryqtyń qubylýy kórsetetini anyq.