6 naýryz. Tulǵalar týǵan kún

ASTANA. QazAqparat – Búgin, 6 naýryz kúni tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? QazAqparat oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.

22 4 jyl buryn (1799-1861) aǵylshyn saıahatshysy, sýretshi Tomas Ýıtlam ATKINSON dúnıege keldi.

1848-1852 jyldary Qazaqstannyń birqatar jerinde bolyp, tarıhı-etnografııalyq, geografııalyq zertteýler júrgizgen. Atkınsonnyń 1858 jyly Londonda jaryq kórgen «Shyǵys jáne Batys Sibirdegi zertteýler» atty eki tomdyq eńbeginde Semeı, Aıagóz, Qapal, Almaty qalalary men bekinisterindegi turǵyndardyń sharýashylyǵy, qazaqtardyń turmys-salty, ádet-ǵurpy, bıleýshi toptary arasyndaǵy talas-tartys, Shyńǵystaý kúmis keni, balyqqa baı Zaısan kóli jóninde kóptegen derekter bar.

1860 jyly «Amýdarııa boıymen saıahat» atty kitaby jaryqqa shyqty. Onda qazaq qoǵamyn ishteı jegideı jep jatqan «barymta» degenniń kýási boldym deı kelip, «Túngi aýylǵa shabýyl», «Attyly qyrǵyzdardyń urysy» dep atalatyn sýretter jarııalady. Sońǵy sýretinde qazaqtardyń sol kezdegi qarý-jaraǵy (aıbalta, naıza) beınelengen.

Qazaqtardyń kıimin, tamaǵyn, qysqy kıiz úıin sýrettep, bul jóninde birneshe etnografııalyq gravıýralar, kóp maǵlumattar qaldyrǵan. Alataýdyń soltústik betkeıinde, Zaısan men Balqash aralyǵynda kezdesken túrli obalar men kóne zırattardyń qurylysyn sıpattap jazǵan. Atkınson dala turǵyndarynyń aqyndyq rýhyna, moraldyq túsiniginiń joǵarylyǵyna, túrli jer attaryna (Qarkól, Qalmaqtaý, Aqtas, Ertis, taǵy basqalar) baılanysty ańyz-áńgimelerdi baıandaǵan. Súıik pen Aıǵanym arasyndaǵy súıispenshilik, Súıiktiń Aıǵanymdy alyp qashýy, Aıǵanymnyń qamysty kól jaǵasynda jolbarystan opat bolýy týraly halyq arasynda erteden kele jatqan ańyz jelisin baıandaýy da aǵylshyn avtorynyń qazaqtardyń rýhanı mádenıetine jiti nazar aýdarǵanyn kórsetedi.

6 7 jyl buryn (1956) Qazaqstannyń sot júıesinde tórelik sot júıesiniń negizin qalaýshynyń biri Morıak Smaǵululy ShEGENOV dúnıege keldi.

Qaraǵandy oblysy Shet aýdanynda týǵan. E. Bóketov atyndaǵy Qaraǵandy memlekettik ýnıversıtetin bitirgen.

1983-1989 jyldary – Jezqazǵan oblystyq kásipodaq keńesiniń nusqaýshysy, Jezqazǵan kólik prokýrorynyń kómekshisi; 1989-1992 jyldary – Jezqazǵan qalalyq sotynyń sýdıasy; 1992-1995 jyldary – Jezqazǵan oblystyq sotynyń qylmystyq ister jónindegi alqa tóraǵasy; 1995-2009 jyldary – Qaraǵandy oblystyq sotynyń qylmystyq ister jónindegi alqa tóraǵasy, sýdıasy qyzmetterin atqarǵan. 2009-2019 jyldary – QR Joǵarǵy sotynyń sýdıasy.

5 3 jyl buryn (1970) Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteri Qurlyq áskerleri Áýe shabýyldaý áskerleriniń qolbasshysy Almaz Jeńisuly JUMAKEEV dúnıege keldi.

Qyrǵyzstanda týǵan. 1992 jyly Lenın komsomoly atyndaǵy Rıazan joǵary áýe-desant komandalyq ýchılışesin, Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteri áskerı akademııasyn bitirgen.

Áskerı qyzmetin barlaý vzvody komandırinen bastaǵan. Shtabtyq rota, batalon, brıgada komandıri bolǵan. QR QM ShBK Jaýyngerlik daıyndyq jáne ásker qyzmeti departamentiniń bastyǵy, «Astana» óńirlik qolbasshylyǵynda shtab bastyǵy, Qurlyq áskerleri Bas qolbasshysynyń tárbıe jáne áleýmettik-quqyqtyq jumystar jónindegi orynbasary laýazymdaryn atqarǵan. Desantty-shabýyldaýshy brıgadanyń komandıri. QR Qarýly Kúshterindegi aeroutqyr áskerler qolbasshysy (2015-2016). QR Qarýly Kúshteriniń Desant-shabýyldaýshy áskerleriniń qolbasshysy (2016-2018). QR Qarýly Kúshteri Qurlyqtaǵy áskerleri bas qolbasshysynyń áskerı daıyndyq jónindegi orynbasary - QR QK Qurlyqtaǵy áskerler Bas qolbasshysy basqarmasynyń áskerı daıyndyq jónindegi bas basqarmasynyń bastyǵy (2018). 2018-2021 j.j. – QR Qarýly Kúshteri Bas shtabynyń áskerı daıyndyq departamentiniń bastyǵy.

Qazirgi qyzmetin 2023 jyldyń naýryz aıynan beri atqaryp keledi. ІІ dárejeli «Dańq», ІІ dárejeli «Aıbyn» ordenderimen, Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteriniń basqa da nagradalarymen marapattalǵan.

48 jyl buryn (1975) belgili jýrnalıst Aıgúl Adııatollakyzy MÚKEI dúnıege keldi.

Tselınograd qalasynda týǵan. Aqmola memlekettik pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń fılologııa fakýltetin (1996) orys tili jáne ádebıeti pániniń oqytýshysy mamandyǵy boıynsha, T. Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademııasynyń kıno fakýltetin (2002) televızııanyń avtor-túsiniktemeshisi mamandyǵy boıynsha bitirgen.

Eńbek joly: 1992 jyldan – «Efır» telekompanııasynyń redaktory, júrgizýshisi (Aqmola qalasy). 1999-2008 jyldary – «Habar» Agenttigi» AQ júrgizýshisi, jýrnalısi, Aqparattyq baǵdarlamalar dırektsııasy dırektorynyń orynbasary. 2008-2014 jyldary – «Habar» Agenttigi» AQ «El arna» telearnasynyń dırektory - T. Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademııasynyń aǵa oqytýshysy - «TV prodıýserleri» sheberhanasynyń jetekshisi. 2014 jyldan – «Astana EKSPO-2017» ulttyq kompanııasy baspasóz qyzmetiniń basshysy, marketıng departamenti dırektorynyń orynbasary. 2015 jylǵy jeltoqsannan SNC Kazakhstan jýrnalynyń bas redaktory boldy.