4 myńnan asa saıası qýǵyn-súrgin qurbany kómilgen Jańalyq aýylynda mýzeı ashylady
Bul týraly Jańalyq aýylynda saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn eske alýǵa arnalǵan qaraly mıtıngide oblys ákimi Amandyq Batalov aıtty.
«Halqymyzdyń aıaýly perzentteri: Turar Rysqulov, Álıhan Bókeıhanov, Ahmet Baıtursynov, Maǵjan Jumabaev, Mirjaqyp Dýlatov, Sáken Seıfýllın, Beıimbet Maılın, Іlııas Jansúgirov syndy myńdaǵan jandardyń ómiri dál osy jyly qıyldy. Qazaqtyń osy qasiretti jerinde 4 myńnan astam adam ozbyr saıasattyń qurbany boldy. Halqy úshin janyn qıǵan, ardaqty arystarymyzdy árdaıym eske alý - qasıetti boryshymyz», - dedi oblys ákimi Amandyq Batalov.
Oblys basshysy Elbasynyń rýhanı Jańǵyrý baǵdarlamasy aıasynda jazyqsyz qurban bolǵan babalardyń bıik rýhyna arnap Jańalyq aýylynda mýzeı qurylysy bastalyp jatqanyn aıtty.
Qazir ǵımarattyń ekinshi qabaty turǵyzylyp jatyr. Mýzeıdiń jalpy alańy 535 sharshy metrdi quraıdy. Qurylys jumystaryna oblys bıýdjetinen 288 mln teńge qarjy bólingen.
«Ádilet» qoǵamdyq qorynyń jetekshisi Ǵarıfolla Ánestiń aıtýynsha, mýzeıdiń ekspozıtsııalyq zalynda Ult qaıratkerleri týraly materıaldar qoıylyp, osy jerde jerlengen saıası qýǵyn súrgin qurbandarynyń aty-jóni tas taqtaǵa oıylyp jazylatyn bolady.
Mýzeı bıyl jeltoqsanda saltanatty túrde ashylady.
Jıyn sońynda opat bolǵandardyń rýhyna quran baǵyshtalyp, as berildi.
«Táýelsizdikke jetýimizge negizgi sebep bolǵan osynda jatqan tulǵalar. Qazaqty qansha qýdalasa da, zorlyq kórsetse de qazaqtyń saǵyn syndyrdyq dep oılady. Ol solaı boldy da. 1959 jylǵy sanaqta qazaqtardyń sany 29,4 paıyz bolyp qalǵan. Sodan tili, salt-dástúri joǵala bastaǵan. Qazaqtyń saǵy synǵanmen, rýhy jasymaǵanyn Jeltoqsan kóterilisi kórsetti. Zulmat zobalań tarıh endi endi ashylyp keledi. Aşy da bolsa shyndyq. Qazaqtar biriniń syrtynan biri aryz jazǵan. UQK arhıvteri ashylmaı otyrǵany da sol. Ol jarııa bolsa, urpaq arasynda alaýyzdyq týady degen sóz bar. Al, biraq biz olarǵa qalaı qol qoıdyrǵanyn túsindirýimiz kerek. Almatydaǵy NKVD úıiniń ishinde uryp soǵyp óz aldyna kishkene kameraǵa kirgizip tóbelerine sý tamshylatyp qoıǵan, ystyqtan esinen tandyrǵan. 1-2 kún emes, aılap azaptasa adam qalaı shydaıdy? Ózimiz solardyń ornynda bolsaq, qandaı bolatyn edi?», - dedi respýblıkalyq saıası qýǵyn súrginge ushyraǵandar qaýymdastyǵynyń tóraǵasy Jumabek Ashýuly.
Ǵalymdardyń aıtýynsha, Jańalyqtaǵy úlken qorymda qazir 4,5 myńnan asa adam jerlengen. Aragidik turǵyndar jer qazǵan kezde adam súıekteri shyǵyp qalady.
Ondaı súıekterdi aýyl turǵyndary aq jaýyp, arýlap, eskertkish túbine ákep qaıta kómedi.
Jalpy eskertkishtiń mańaıy jergilikti aýyldyq mekteptiń qamqorlyǵynda.
«Bul keshenniń tazalyǵy, jınalýy barlyǵy mektep ujymynyń qamqorlyǵynda. Bizdiń oqýshylar da, halyq ta qandaı kıeli jerde turatynymyzdy túsinemiz. Osydan birneshe jyl buryn aýyl shetinen de ortasynan da birneshe adam súıekteri shyqqan. Súıekterdiń barlyǵynda birdeı uqsastyq boldy. Barlyǵynyń shúıde tusy men mańdaı tusy shashyrap ketken. Sonda olardyń barlyǵy 1937 jyldardaǵy repressııa kezinde atylǵan adamdar ekeni belgili boldy. Olardyń barlyǵyn shúıde tusynan atqan», - dedi Іlııas Jansúgirov atyndaǵy 37 mektep dırektory Jaısańbaeva Dına.