31 jeltoqsan. Tulǵalar týǵan kún

ASTANA. QazAqparat – Búgin, ıaǵnı 31 jeltoqsan kúni tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? QazAqparat oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.

109 jyl buryn (1913-1975) ádebıetshi-ǵalym Ábýsaǵıt (Ábish) Musylmanqululy JIRENShIN dúnıege kelgen.

Semeı oblysynda (qazirgi Abaı oblysy Abaı aýdanynda) týǵan. Tashkenttegi Ortalyq Azııa ınstıtýtyn, Máskeýdegi Gorkıı atyndaǵy Ádebıet ınstıtýtyn bitirgen.

Atalary qolyna bılik ustaǵan, myqty áýletten boldy. Atasy Abaıdyń kómekshisi, nıettesi edi. Ózi bala kúninde moldadan saýat ashyp, 11 jasynda orys mektebinen bilim alǵan. 1928 jyly Semeıdegi aýyl sharýashylyǵy tehnıkýmynda oqydy.

Qazaq halqynyń basyna túsken zobalań jyldary, asharshylyq pen qýǵyn-súrginniń saldarynan Jırenshınder otbasy 1930-jyldary Termezge ketip, 1933 jyly Tashkentke barǵan. Ol jaqtan Qazaqstanǵa 1930 jyldardyń aıaǵynda oralǵan.

Ol Qazaqstan ǵylymı-zertteý qoǵamynyń tóraǵasy, Qazaq KSR Ortalyq murajaıynyń dırektory, Qazaqstan Memlekettik kitaphanasynyń dırektory bolyp, respýblıkalyq kitap saýda birlestigin basqarǵan. Abaı murasyn alǵash zertteýshilerdiń biri. «Abaı – qazaq halqynyń oıshyly», «Abaı jáne orystyń uly demokrattary», «Qazaq kitaptarynyń tarıhynan» atty monografııalyq eńbekteri jaryq kórgen.

10 8 jyl buryn (1914-1974) jazýshy, aýdarmashy, ǵalym, fılologııa ǵylymdarynyń kandıdaty Áben SATYBALDIEV dúnıege keldi.

Taraz qalasynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetin (ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti) bitirgen.

1939-1962 jyldary – «Ońtústik Qazaqstan» oblystyq gazetiniń ádebı qyzmetkeri, bólim meńgerýshisi, «Sotsıalıstik Qazaqstan» («Egemen Qazaqstan») gazetiniń menshikti tilshisi, bólim meńgerýshisi, «Ara» - «Shmel» jýrnalynyń jaýapty hatshysy, «Juldyz» jýrnaly bas redaktorynyń orynbasary, «Qazaq ádebıeti» gazetiniń bas redaktory.

1968-1974 jyldary – Qazaq KSR Ǵylym akademııasy Til bilimi ınstıtýtynyń aǵa ǵylymı qyzmetkeri, Qazaq Keńes entsıklopedııasy bas redaktorynyń birinshi orynbasary.

«Rýhanı qazyna» ǵylymı eńbekter jınaǵynyń, «Aqmaral» áńgime, ocherkter jınaǵynyń avtory. I. Goncharovtyń «Jar» romanyn, B. Polevoıdyń «Naǵyz adam týraly ańyz», F. Gladkovtyń «Balalyq shaq» povesterin, A. Qahardyń «Qyshtaq», Sh. Rashıdovtyń «Daýyldan da kúshti» romandaryn qazaq tiline aýdarǵan.

72 jyl buryn (1950) ǵalym-folklorshy, fılologııa ǵylymdarynyń doktory, professor, QR Áleýmettik ǵylymdar akademııasynyń akademıgi Shákir Ybyraıuly YBYRAEV dúnıege keldi.

Qyzylorda oblysynda týǵan. M. Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń fılologııa fakýltetin bitirgen.

Eńbek joly: 1974-1976 jyldary – KSRO ǴA A. Gorkıı atyndaǵy álem ádebıeti ınstıtýtynyń (Máskeý q.) stajer-zertteýshisi. 1976-1979 jyldary – KSRO ǴA Shyǵystaný ınstıtýtynyń túrkologııa mamandyǵy boıynsha aspıranty. 1979-1982 jyldary – M. Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń kishi ǵylymı qyzmetkeri. 1982-1989 jyldary – Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń aǵa oqytýshysy, dotsent. 1989-1995 jyldary – Ádebıet jáne óner ınstıtýty janyndaǵy Qoljazbalar ǵylymı ortalyǵynyń basshysy. 1995-2001 jyldary – QR ǴA janyndaǵy M. Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń dırektory. 2000-2001 jyldary – Egeı ýnıversıtetiniń (Túrkııa) professory. 2001-2004 jyldary – Q.A. ıAsaýı atyndaǵy halyqaralyq qazaq-túrik ýnıversıtetiniń vıtse-prezıdenti (prorektor). 2004-2007 jyldary – Q.A. ıAsaýı atyndaǵy halyqaralyq qazaq-túrik ýnıversıteti janyndaǵy ǵylymı ortalyq dırektory. 2007-2010 jyldary – Sh. Ýálıhanov atyndaǵy Kókshetaý memlekettik ýnıversıtetiniń (KMÝ) rektory. 2010-2014 jyldary – Halyqaralyq Túrki akademııasynyń prezıdenti.

41 jyl buryn (1981) BQO prokýrorynyń orynbasary Nurlan Ermekbaıuly ERMANOV dúnıege keldi.

Shymkent qalasynda týǵan. 1999-2001 jyldary Shymkent qalasyndaǵy Іshki ister departamentiniń zań kolledjinde «quqyq qorǵaý» mamandyǵyn alǵan. 2001-2004 jyldary Qazaq gýmanıtarlyq Zań ýnıversıtetinde «quqyqtaný» mamandyǵy boıynsha oqydy. 2016-2018 jyldary aýdandyq ákimshilik-ınnovatsııalyq ýnıversıtetinde zań ǵylymdarynyń magıstri dárejesin ıemdengen.

2006 jyldan bastap Qyzylorda oblystyq prokýratýra organdarynda qyzmetin bastaǵan. 2008-2012 jyldary Qyzylorda kólik prokýrorynyń orynbasary qyzmetin atqarǵan. 2018-2019 jyldary – Aqmola oblysy Atbasar aýdanynyń prokýrory, 2019-2022 jyldary – Qyzylorda oblysy prokýrorynyń orynbasary.

Qazirgi qyzmetinde 2022 jyldyń tamyz aıynan bastap.