30 mamyr. Tulǵalar týǵan kún

ASTANA. QazAqparat – Búgin, 30 mamyrda tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? QazAqparat oqyrmandar nazaryna esimder kúntizbesin usynady.

115 jyl buryn (1908-1997) mýzykatanýshy, kompozıtor, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri, ónertaný doktory Borıs Gırshevıch ERZAKOVICh dúnıege kelgen.

Omby mýzyka tehnıkýmynyń fortepıano klasyn, Almaty konservatorııasyn (qazirgi Qazaq ulttyq konservatorııasy) bitirgen.

1931-1938 jyldary - Qazaq radıosynyń mýzyka redaktory. 1938-1943 jyldary - Qazaqstan Halyq Komıssarlary Keńesi janyndaǵy Óner isteri basqarmasy mýzyka bóliminiń meńgerýshisi. 1945-1958 jyldary - Qazaqstan Ǵylym akademııasy ónertaný sektorynyń meńgerýshisi. 1950-1961 jáne 1968-1986 jyldary Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń bólim meńgerýshisi bolǵan.

Borıs Erzakovıch - qazaq mýzyka óneriniń tarıhy týraly irgeli eńbekterdiń avtory. Ol 20-dan astam monografııa men kitapsha, 200-deı maqala men ocherk, Abaı jáne Birjan sal, Aqan seri, Úkili Ybyraı, Balýan Sholaq, t.b. shyǵarmashylyǵyn qamtıtyn 12 mýzykalyq-etnografııalyq jınaqtar jazǵan. Kásibı mýzyka janrlaryn damytýǵa úles qosyp, varıatsııa, fortepıanolyq pesa sımfonııalyq poema, sonata, ývertıýra men án, romans, hor jazdy. 200-ge jýyq halyq ánderin túrli orkestr, ansamblderge laıyqtap notaǵa túsirdi. «Amangeldi», «Myltyqty adam», «Abaı», «Alma baǵynda», «Shoqan Ýálıhanov» sııaqty spektaklderge mýzyka jazdy.

«Eńbek Qyzyl Tý», «Qurmet belgisi» ordenderimen, medaldarmen marapattalǵan.

72 jyl buryn (1951) qazaqstandyq pedagog, pedagogıka ǵylymdarynyń doktory, professor, akademık jáne Qazaqstan jáne sheteldiń 10-nan astam akademııasy men ýnıversıtetiniń qurmetti professory Asqarbek Qabykenuly QUSAIYNOV dúnıege keldi.

Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Semeı qalasynda týǵan. Qazirgi Qanysh Sátbaev atyndaǵy Qazaq ulttyq tehnıkalyq ýnıversıtetin, Almaty energetıka ınstıtýtynyń jáne German Demokratııalyq Respýblıkasy Ilmenaý qalasyndaǵy Joǵary tehnıkalyq mekteptiń aspırantýralaryn bitirgen.

1991-1997 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Bilim berý mınıstrligi bas basqarmasy bastyǵynyń orynbasary, departament dırektory, basqarma bastyǵy. 1997-1998 jyldary - Qazaq entsıklopedııasy bas redaktorynyń birinshi orynbasary. 1998 jyly - «Bilim» baspasynyń dırektory. 1998-2000 jyldary - «Raýan» baspasynyń dırektory. 2000-2001 jyldary - «Mektep» baspasy» AAQ prezıdenti. 2001-2003 jyldary - Ybyraı Altynsarın atyndaǵy Qazaq bilim berý akademııasynyń prezıdenti. 2003 jyldyń jeltoqsanynan - ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń professory. 2004 jyldyń sáýirinen bastap Qazaqstan Pedagogıkalyq ǵylymdar akademııasynyń prezıdenti qyzmetin atqaryp keledi.

20 monografııanyń, 11 oqýlyq pen oqý quraldarynyń, 5 kitaptyń, 6 Memlekettik standarttyń, 11 túsindirmeli jáne termınologııalyq sózdiktiń, 150-ge jýyq ǵylymı maqalanyń jáne jarııalanym kórgen 140-tan astam maqalanyń avtory.

Ol salystyrmaly pedagogıka máselelerin, oqýlyq jasaý teorııasyn zerttep, osy salada oqýlyqtar men monografııalyq eńbekterin jarııalaǵan. Onyń ǵylymı jetekshiligimen shetelderdiń bilim berý júıeleri zerttelip, Qazaqstannyń bilim berý salasyn reformalaý men damytýdyń jańa úlgisi usynylǵan. Sonymen qatar, ol 31 tomdyq qazaqsha-oryssha, oryssha-qazaqsha ǵylymı salalyq termınologııa sózdikterin jáne qazaq tili termınderiniń salalyq ǵylymı túsindirme sózdikter serııasyn shyǵarýǵa basshylyq jasaǵan.

«Eren eńbegi úshin», «Qazaqstan Respýblıkasynyń táýelsizdigine 10 jyl» medaldarymen, Qazaqstan Respýblıkasy Bilim berý mınıstrliginiń «Ǵylym damýyna qosqan úlesi úshin» tósbelgisimen, «Mádenıet qaıratkeri» qurmet belgisimen marapattalǵan. Qazaqstan ǵalymdary arasynda alǵash bolyp pedagogıka ǵylymy aıasynda Reseı Úkimetiniń Konstantın Ýshınskıı atyndaǵy medalimen marapattalǵan.

44 jyl buryn (1979) Eýropa orkestrlerin basqarǵan Qazaqstannyń tuńǵysh dırıjeri, A. Pedrottı, Lovro fon Matachıch, N. Malko atyndaǵy konkýrstardyń laýreaty, Qazaqstannyń eńbek sińirgen óner qaıratkeri Alan Asqaruly BÓRІBAEV dúnıege keldi.

Almaty qalasynda týǵan. K. Baıseıitova atyndaǵy mýzyka kolledjin, Vena mýzyka jáne sahna óneri ýnıversıtetin, Qurmanǵazy atyndaǵy Qazaq ulttyq konservatorııasyn bitirgen. 1999 jyly Zagrebtegi Lovro fon Matachıch atyndaǵy dırıjerler konkýrsynda jeńimpaz atandy. 2003-2007 jyldary - Astana sımfonııalyq orkestriniń bas dırıjeri. 2004-2007 jyldary - Maınıngenniń mýzykalyq bas dırektory.

Qazirgi kezde Germanııada turady, birqatar orkestrlerge basshylyq etedi. 2007 jyldan Norchepıng sımfonııalyq orkestrin, 2008 jyldan - nıderlandtyq Brabanta orkestrin basqarady. Irlandııanyń radıo jáne televıdenıesiniń ulttyq sımfonııalyq orkestriniń mýzykalyq jetekshisi (2010 jyldan). «Astana Opera» teatrynyń bas dırıjeri, qosymsha Japonııanyń Osaka qalasyndaǵy sımfonııalyq orkestrdiń bas dırıjeri (2015 jyldan).

40 jyl buryn (1982) Qazaqstan Respýblıkasy Sot ákimshiliginiń jetekshisi Naıl Rafısuly AHMETZAKIROV dúnıege keldi.

Shyǵys Qazaqstan oblysynda týǵan. Qazaq gýmanıtarlyq-zań ýnıversıtetinde quqyqtaný mamandyǵyn (2004); Reseı Federatsııasynyń qazirgi gýmanıtarlyq akademııasynda býhgalterlik esep, taldaý jáne aýdıt mamandyǵyn (2008); Reseı Federatsııasynyń Bas prokýratýra akademııasynda prokýrorlyq qadaǵalaýdy (2016) bitirgen.

Eńbek joly: Shyǵys Qazaqstan oblysynyń aýdandyq jáne oblystyq prokýratýrasynda qyzmet etti (2004-2009); Bas prokýratýrada ártúrli basshylyq laýazymdardy atqardy (2009-2015); Bas prokýratýra janyndaǵy Quqyq qorǵaý organdary akademııasynda basshylyq laýazymdardy atqardy (2015-2017); QR Bas prokýratýrasy janyndaǵy Quqyq qorǵaý organdary akademııasynyń basshysy (2017-2018); Prezıdent Ákimshiliginiń Quqyq qorǵaý organdary júıesi bólimi basshysynyń orynbasary; (2018-2019); QR Joǵarǵy Soty janyndaǵy Sottardyń qyzmetin qamtamasyz etý departamentiniń basshysy (2019-2023). Qazirgi qyzmetin 2023 jyldyń qańtarynan atqaryp keledi.

ІІ dárejeli «Aıbyn ordenimen, «QR prokýratýrasynyń úzdigi», «Qazaqstannyń qurmetti zańgeri» tósbelgilerimen, «Úsh bı» qurmetti tósbelgisimen marapattalǵan.

38 jyl buryn (1985) Premer-mınıstrdiń kásipkerlik máseleleri jónindegi keńesshisi Dana Beısenqyzy JÚNІSOVA dúnıege keldi.

Aqmola qalasynda týǵan. 2006 jyly T. Rysqulov atyndaǵy Qazaq ekonomıkalyq ýnıversıtetiniń «Býhgalterlik esep jáne aýdıt» mamandyǵyn, Eýropalyq ýnıversıtet baǵdarlamasy boıynsha Halyqaralyq Bıznes Akademııasyn támamdaǵan.

Eńbek jolyn 2003 jyly «Qazaqstan temir joly» UK» AQ bas maman bolyp bastaǵan. 2007-2008 j.j. ­– «Astana-Fınans» AQ bas menedjer. 2008-2011 j.j. – «2011 jylǵy VII qysqy Azııa oıyndaryn Uıymdastyrý komıtetiniń atqarýshy dırektsııasy» AQ departament dırektory. 2013-2015 j.j. – «Atameken» Ulttyq kásipkerler palatasy Tarıf bekitý departamenti dırektorynyń orynbasary, Ekonomıkalyq ıntegratsııa departamenti dırektorynyń orynbasary, Ekonomıkalyq ıntegratsııa departamentiniń dırektory, Ónerkásip jáne ınvestıtsııalyq saıasat departamentiniń dırektory. 2015-2016 j.j. – «Atameken» Ulttyq kásipkerler palatasy basqarma tóraǵasy orynbasarynyń mindetin atqarýshy ­– Ekonomıkalyq ıntegratsııa departamentiniń dırektory. 2016-2018 j.j. – «Atameken» Ulttyq kásipkerler palatasy basqarma tóraǵasynyń orynbasary. Ulttyq ekonomıka vıtse-mınıstri (04.2018-09.2018); Qazaqstan Respýblıkasy Premer-mınıstriniń keńesshisi (09.2018-10.2018); «Qazaqstannyń Indýstrııany damytý ınstıtýty» AQ basqarma tóraıymy (2018-2019); Qazaqstan Respýblıkasy Premer-mınıstriniń keńesshisi (04.2019-10.2019); «Atameken» Ulttyq kásipkerler palatasy basqarma tóraǵasynyń orynbasary (2019-2020). Qazirgi qyzmetin 2020 jyldyń maýsym aıynan beri atqaryp keledi.