3 mamyr. Jylnama
ATAÝLY KÚNDER
Dúnıejúzilik baspasóz bostandyǵy kúni
1993 jylǵy 21-jeltoqsandaǵy BUU Bas Assambleıasynyń sheshimimen jyl saıyn 3 mamyrda atalyp ótedi. 1991 jyly dál osy kúni Namıbııa Respýblıkasynyń astanasynda «Vındhýk deklaratsııasyna» qol qoıylǵan bolatyn, onda barlyq eldiń úkimetin baspasóz bostandyǵy men onyń jarııalylyǵyn qamtamasyz etýge shaqyrǵan.
Dúnıejúzilik Kún kúni
1994 jyldan bastap Kún energııasy halyqaralyq qoǵamynyń Eýropalyq bólimi jańartylatyn energııa kózin paıdalaný múmkindigine nazar aýdarý úshin jyl saıyn Kún kúnin uıymdastyrady. Bul kúni entýzıastar men kásipqoı mamandar, qoǵamdyq uıymdar men búkil Eýropanyń fırmalary ártúrli merekelik sharalar uıymdastyrady jáne kún energııasyn paıdalaný múmkindigi týraly demonstratsııa ótkizedi.
Túrkishildik kúni
Túrkııa, Ázerbaıjan jáne basqa da túrki elderinde atap ótiledi. Bul merekeni negizinen pantúrkızm ıdeologııasyn - túrki halyqtarynyń nyǵaıýyn nasıhattaıtyn mádenı jáne saıası aǵymdy ustanýshylar atap ótedi. Túrkiler dep Azııa men Shyǵys Eýropada keńinen taralǵan túrki tilinde sóıleıtin halyq ókilderin aıtady. Reseıde de birqatar túrkitildes elder bar. Ázerbaıjan, Aýǵanstan, Qazaqstan, Qyrǵyzstan, Túrkııa, Túrikmenstan jáne Ózbekstan sııaqty táýelsiz elder túrkitildes elderge kiredi. Olardyń ishinde tórt memleket (Ázerbaıjan, Qazaqstan, Qyrǵyzstan jáne Túrkııa, keıinnen Ózbekstan qosyldy) 2009 jyly Túrki keńesin qurdy.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1993 jyly Almatyda Qazaqstan Respýblıkasy men Qyrǵyzstan Respýblıkasy arasynda jerdi memleketaralyq paıdalaný, Qyrǵyzstan Respýblıkasynyń ulttyq valıýtasy - somnyń qoldanysqa engizilýine baılanysty qarjy-nesıelik qatynastar týraly kelisimge qol qoıyldy.
1997 jyly Jezqazǵan, Kókshetaý, Semeı oblystary taratyldy, basqa oblystardyń shekarasy ózgertildi. Jezqazǵan Qaraǵandyǵa, Kókshetaý Soltústik Qazaqstanǵa, al Semeı oblysy Shyǵys Qazaqstan oblysyna qosyldy. Al Almaty oblysynyń quramyna budan burynyraq taratylǵan Taldyqorǵan oblysy qosylsa, Aqmola oblysyna Torǵaı oblysynyń Derjavın, Jaqsy, Jańadala, Esil aýdandarynyń, sondaı-aq Soltústik Qazaqstan oblysynyń Eńbekshilder, Zerendi, Şýche aýdandary men Kókshetaý qalasynyń aýmaǵy, Qostanaı oblysyna Torǵaı oblysynyń Arqalyq qalasy jáne Arqalyq, Amantoǵaı, Amangeldi, Jangeldın, Oktıabr aýdandary qosyldy.
2001 jyly Almaty qalasy kósheleriniń birine Qazaqstanda Taekvondo federatsııasynyń negizin qalaýshy jáne birinshi prezıdenti, taekvondo boıynsha álemniń 6 márte chempıony Mustafa Óztúriktiń esimi berildi.
2002 jyly Nursultan Nazarbaev pen Vladımır Pýtın tarıhı qujatqa - Kaspıı teńiziniń soltústik bóligin bólý boıynsha Qazaqstan men Reseı arasyndaǵy kelisim Hattamasyna qol qoıdy.
2012 jyly Almatyda TMD-daǵy eń alǵashqy «Djamal» atty shyǵys óner galereıasy ashyldy. Onda kóne folıant, qoldanbaly óner týyndylary, mýzykalyq aspaptar, XVIII ǵasyrdan bastap qazaqtardyń jáne Shyǵys, Orta Azııa halyqtarynyń turmystyq buıymdary qoıylǵan. Alǵash ret Qazaqstanda qazaqsha stıldegi kallıgrafııanyń toptamasy jınaldy. Kópshilik nazaryna álemdegi №1 kallıgrafııa mektebinde ónerin shyńdaǵan qazaqstandyq talantty sýretshi Asylbek Orynbasarovtyń týyndylary usynyldy.
2013 jyly Astana energııa kózderin tıimdi paıdalanýǵa baǵyttalǵan Eýropa odaǵynyń (EO) «Merler kelisimi» bastamasyna qosyldy. «Merler kelisiminiń» negizgi maqsaty - energııa kózderin paıdalanýdy tómendetý jáne parnıkti gazdardyń bólinýin azaıtý. Oǵan qol qoıǵan qalalar naqty ındıkatorlarǵa qol jetkizýde qoldaýǵa ıe bolady.
2013 jyly «Suńqar» jabaıy qustar tálimbaǵynda alǵashqy «eksperımenttik» búrkitter dúnıege keldi. Olar Efes Kazakhstan kompanııasy, QR Zoologııa ınstıtýty daıyndaǵan jáne júzege asyrǵan «Úlesińdi qos - tabıǵatty qorǵa» atty jobanyń aıasynda syrtqa shyǵaryldy. Maqsaty - búrkitterdiń popýlıatsııasyn saqtap qalý. Eldiń ońtústiginde, ońtústik-shyǵysynda jáne shyǵysynda búrkitterdiń shamamen 650 juby bar. Bul olardyń popýlıatsııasyn saqtap qalýǵa qalý úshin tym az.
2014 jyly Kýrý ǵarysh aılaǵynan ushyrylǵan Qazaqstannyń alǵashqy Jerdi qashyqtyqtan zondtaý serigi ǵaryshtan alǵashqy testilik sýretterdi jiberdi. Joǵary sapadaǵy sýretter Astananyń ústinen túsirilgen.
2016 jyly Іlııas Esenberlınniń «Kóshpendiler» trılogııasynyń alǵashqy eki tomy: «Almas qylysh» jáne «Jantalas» cheh tiline aýdaryldy. Kitap chehııalyqtar arasynda qyzyǵýshylyq týdyrdy.
2017 jyly Name A Star Live amerıkalyq jobasy arqyly Dımashtyń bir top jankúıerleri Andromeda galaktıkasynyń juldyzyn satyp alyp, oǵan «Dımash Qudaıbergen» degen at berdi. Sondaı-aq, olar bul juldyzdy Space Service INC (SSI) tizimine engizdi. Atalmysh tizim SSI-diń máńgilik ǵaryshtyq muraǵatynda saqtalatyn bolady.
2018 jyly Halyqaralyq boks federatsııasy (aǵyl. International Boxing Federation, qysq. IBF) jekpe-jek aldyndaǵy baspasóz máslıhatynda qazaqstandyq boksshy Gennadıı Golovkınge erekshe syılyq jasady. IBF tıtýlyn úsh ret qorǵap shyqqany úshin boks uıymy Golovkınke syılyq retinde chempıon júzigin tabystady.
2019 jyly Soltústik Makedonııa Respýblıkasynyń Skope qalasynda ótken Erkin ekonomıkalyq aımaq Eýropalyq sammıttiń barysynda «Pavlodar» arnaıy ekonomıkalyq aımaǵy World Free Zones Organization Dúnıejúzilik uıymynyń Ortalyq Azııadaǵy resmı ókili atandy. Ortalyq Azııadaǵy resmı ókil mártebesin alý Dúnıejúzilik arnaıy ekonomıkalyq aımaqtar uıymynyń túrli quraldaryn paıdalanýǵa jol ashady. Sonymen qatar, arnaıy ekonomıkalyq aımaqtarǵa ınvestıtsııa jáne strategııalyq áriptester tartýǵa múmkindik beredi World Free Zones Organization – álemdegi arnaıy ekonomıkalyq aımaqtardyń múddesin qorǵaıtyn kommertsııalyq emes uıym. Onyń negizgi maqsaty – arnaıy ekonomıkalyq aımaqtardy bir-birimen baılanystyrý. Sondaı-aq olardyń elderdiń áleýmettik jáne ekonomıkalyq damýyna qosatyn úlesin arttyrý.
2019 jyly № 1 balalar men jasóspirimder sport mektebiniń tárbılenýshisi Arýjan Ábdihanova Túrkııanyń Antalıa qalasynda toǵyzqumalaqtan álem chempıonatynda jeńimpazdar «úshtigine» kirip, halyqaralyq sport sheberiniń normatıvin oryndady. Chempıonatqa Kolýmbııa, Qazaqstan, Qyrǵyzstan, Mońǵolı, Ýkraına, Ózbekstan, Reseı, AQSh, Tájikstan, Ýkraına, Túrkııa, Chehııa jáne Shveıtsarı elderinen 100-den astam sportshysy qatysty.
2022 jyly Almaty oblysynyń Qapshaǵaı qalasy resmı túrde Qonaev ataýyn aldy.
2023 jyly Halyqaralyq fýtbol federatsııasynyń basshysy Djannı Infantıno FIFA-nyń basqa sheneýnikterimen birge jumys saparymen Astanaǵa keldi. Sapar barysynda FIFA prezıdenti Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevpen kezdesti. Djannı Infantıno da Ulttyq mektep qyzdary fýtbol lıgasynyń fınaldyq kezeńiniń ashylý saltanatyna qatysty.