25 jyldyq tájirıbesi bar ІT mamany: Sáýle Oınarbaeva Ortalyq aýrýhana jumysyn úılestirip otyr
- Sáýle Aımaǵambetqyzy, eńbek jolyńyzdyń qalaı bastalǵany, Ortalyq klınıkalyq aýrýhanaǵa qalaı tap bolǵanyńyz jaıly aıtyp berseńiz...
- Bul aýrýhanaǵa deıin Qarjy mınıstrliginiń Bas esepteý ortalyǵynda ınjener-baǵdarlamashy bolyp jumys istegen edim. 1998 jyldyń basynda Qarjy mınıstrligi Astanaǵa qonys aýdaryp, otbasylyq jaǵdaıyma baılanysty kóshe almadym. Sondyqtan jumystan shyǵýyma týra keldi. Sodan keıin Ortalyq klınıkalyq aýrýhanaǵa jumysqa turdym. Jumysqa ornalasýym ákemniń arqasy. Ata-anam Ortalyq klınkalyq aýrýhanaǵa tirkelgen. Birde ákem statsıonarda em alyp, aýrýhananyń esepteý ortalyǵy (kezinde bólimshe solaı atalǵan) bar ekenin bilipti. Ol maǵan mán-jaıdy baryp bilýimdi ótindi. Aldymen kadr bólimimen áńgimelestim. Olar meni bas dárigerge alyp bardy. Shaǵyn áńgimelesýden keıin meni jumysqa qabyldady. Bastapqyda eńbekaqyny súıemeldeý modýli boıynsha baǵdarlamashy bolyp eńbek ettim. Keıinnen medıtsına boıynsha modýl qosyldy. Eki jyldan keıin meni bólim (sol ýaqytta bul laýazym Esepteý ortalyǵynyń bas ınjeneri dep atalatyn) bastyǵy laýazymyna taǵaıyndady.
- Jumysyńyzdyń túpkilikti máni nede? Nelikten osy mamandyqty tańdadyńyz?
- Dıplomdaǵy mamandyǵym boıynsha avtomattandyrý ınjenerimin. Bul mamandyqty bala kezimnen matematıkany jaqsy kórgendikten tańdadym. Mektep partasynda-aq matematıkamen barynsha jan-jaqty aınalysqan edim. Jáne de bolashaq mamandyǵymdy matematıkamen nemese onyń qoldanbaly pánderimen baılanystyrǵym keldi. Óıtkeni, ol ýaqytta ІT-tehnologııa syndy túsinik joq edi. Mektep bitirgen kezimde anam meniń «Narhoz-da» (burynǵy Almaty halyq sharýashylyǵy ınstıtýty) oqyp, qarjyger bolǵanymdy qalady. Biraq, ákem meni polıtehnıkalyq ınstıtýtqa alyp bardy. Jalpy, ákemniń mamandyǵy – taý-ken ınjeneri. Ol jerde bannerden «Avtomattandyrý» mamandyǵy jaıly aqparatty oqyp, osy «meniń mamandyǵym» dep sheshim qabyldadym. Sodan soń oqýǵa túsý emtıhanyn sátti tapsyryp, ınstıtýtqa qabyldandym.
Jumysyma keler bolsam, mindetime aqparattyq júıelerdi ázirleý, engizý jáne súıemeldeý, lokaldi jeli men esepteý tehnıkalary parkin ázirleý ári tehnıkalyq qyzmet kórsetý, búkil aýrýhananyń úzdiksiz jumysyn (shamamen 700 kompıýter men 9 server) qamtamasyz etý kiredi. Serverlik, kompıýterlik jáne jelilik jabdyqtardy josparlaý jáne satyp alý, zertteýler júrgizý tehnıkalyq tapsyrmalar daıyndaý, jobalarǵa basshylyq jasaý, tsıfrlandyrý salasynda aýrýhanany damytýdyń jalpy strategııasyn ázirleý jáne júzege asyrý da mindetime kiredi.
- Buǵan deıin Memleket basshysy qazirgi ýaqytta ınjener bolý mártebeli ekenin aıtqan bolatyn. Osy jaıynda oıyńyz qandaı jáne siz úshin ınjener bolý neni bildiredi?
- Qazirgi ýaqytta ınjener mamandyǵy zamanaýı eńbek naryǵynda, ásirese ІT-tehnologııalar salasynda zor suranysqa ıe bolyp otyr. Jańa tehnologııalar, ázirlemeler qarqyndy ósip keledi jáne qazirden bastap joǵary oqý oryndarynda teorııalyq bilim men tájirıbelik daǵdyny molynan meńgerý qajet dep sanaımyn. Búgingi ІT-ınjener degenimiz ne? Bul aqparattyq júıelerdiń sáýletin ázirleý, olardyń ınterfeısterin jobalaý, derekter bazasyn ákimshilendirý, dızaın, baǵdarlama jasaý, robototehnıka jáne jańa baǵyt – jasandy ıntellektimen platforma jasaý boıynsha jumys. Taıaýda bir maqaladan jasandy ıntellekti keıbir mamandyqtardy almastyra alady dep oqydym. Biraq, ınjenerdi eshkim almastyra almaıdy. Óıtkeni, olar jasandy ıntellekti jasaýshylar sanalady. Jáne de men munymen kelisemin.
- Bul mamandyqtyń ereksheligin, basymdyǵyn atap berseńiz...
- Qazirgi zamanǵy ІT-ınjener – bul qandaı da bir naqty salaǵa (máselen, ınjener-elektrık nemese taý-ken ınjeneri) mamandaný emes. Bul – ІT-ınjenerııanyń birneshe salasyndaǵy bilim men sheberlik jıyntyǵy. Bul ІT salasyndaǵy birneshe mamandyq jıyntyǵy: baǵdarlama jasaý, ákimshileý, veb-dızaın, aqparattyq qaýipsizdik. Azdaǵan qaıta daıyndyqtan ótip, osynaý aralas mamandyqty ıgerip alýǵa bolady. Buǵan qosa júıeli oılaý da qalyptasady. Árıne, odan keıin qashyqtan – onlaın jumys isteý múmkindigi bolady.
- Injener qandaı qasıetke ıe bolýy tıis?
- Eń aldymen ınjener kez kelgen ózge mamandar sııaqty óz salasynda teorııalyq turǵydan ysylǵan bolýy, matematıka men ınformatıkany jaqsy bilýi tıis. Saraptama jasaı alýy, logıkalyq oılaı bilýi qajet. Shydamdy da bolýy kerek. Sodan keıin aǵylshyn bilin bilgeni de jón. Óıtkeni, paıdaly ádebıetterdiń bári aǵylshyn tilinde jarııalanady.
- Jas mamandarǵa qandaı keńes berer edińiz?
- Jas mamandarǵa eń aldymen oqýǵa keńes beremin. Bakalavr deńgeıinde qalyp qoıýǵa bolmaıdy. Menińshe, búginde joǵary oqý ornynda bilim alý ǵana jetkiliksiz. Birden óz baǵytyńdy aıqyndap alyp, sol boıynsha ilgerileýge tyrysý qajet. Buǵan qosa, sportty da qaperden shyǵaryp almaý, barlyq ýaqytta kompıýter aldynda otyra bermeı, dene shynyqtyrýmen de únemi aınalysý kerek.
Sondaı-aq jalaqyǵa qaramastan mamandyǵy boıynsha jumys isteýge keńes berer edim. Qazirgi ýaqytta kez kelgen uıymǵa (memlekettik jáne jekemenshik) ІT-mamandary qajet. Eń tómen jaqtan-aq (kompıýterdi jóndeý jáne baptaý, baǵdarlama ornatý jáne t.b.) bastaýǵa bolady. Eger kompanııada problemalyq máselelerdi sheshýge kómektesetin jaqsy tálimger bolsa, tipti keremet. Biraq, óndiristik problemalardy óziń sheshýge tyrysqan jón. Sol arqyly ІT-ınjenerııa salasynda jańa bilim alasyń. Únemi áıteýir bir jańa dúnıeni zerdeleýge týra keletindigine daıyn bolǵan jón. Sebebi, ІT-ınjenerııa – bul turaqty protsess.
- Suhbatyńyzǵa raqmet!