25 qarasha. Tulǵalar týǵan kún

ASTANA. QazAqparat - Búgin, ıaǵnı 25 qarasha kúni tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? QazAqparat oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.

ESІMDER

137 jyl buryn (1885-1935) qazaq aqyny, jazýshy, aǵartýshy-pedagog, Alash orda úkimetiniń beldi basshylarynyń biri Mirjaqyp DÝLATULYdúnıege keldi.

Qostanaı oblysynyń Jangeldın aýdanynda týǵan. Eki jasynda shesheden, on eki jasynda ákeden jetim qalǵan jasóspirimniń keıingi tárbıe qamqorlyǵy Asqar deıtin oqyǵan aǵasynyń jaýapkershiliginde boldy.

Torǵaı qalasyndaǵy eki synyptyq orys-qazaq mektebine túsedi de, bes jyl oqyp, aýyl muǵalimi degen kýálik alyp shyǵady. Alty-jeti jyl boıy el ishinde, aýyl mektepterinde bala oqytady. 1904 jyly Omby qalasyna attanyp, óziniń bolashaq ustazy Ahmet Baıtursynovpen kezdesedi. Oǵan erip Qarqaralyǵa baryp, ondaǵy ulttyq demokratııalyq qozǵalysqa belsene aralasady. Sol jerdegi zııaly toptyń ókili retinde qazaq konstıtýtsııalyq demokratııalyq partııasynyń Oraldaǵy sezine qatysady, sonyń delegattary qatarynda 1906 jyly Peterborǵa barady.

1907 jyly Peterborda jalǵyz nómiri ǵana shyqqan «Serke» gazetinde «Jastarǵa» degen óleńi basyldy. Tuńǵysh óleńder jınaǵy 1909 jyly Qazan qalasynda «Oıan, qazaq!» degen atpen basylyp shyǵady. Qyzyljarda sot keńesinde tilmáshtyq qyzmet atqaryp, muǵalimdik qyzmetin de jalǵastyrady. Qazaq balalaryna orys tilinen dáris beredi. Sol kezde odan biraz ýaqyt Maǵjan da dáris alady.

1910 jyly Qazandaǵy Kárimovter baspasynan «Baqytsyz Jamal» romany jaryq kóredi. A.Baıtursynovpen birge qyr ólkesiniń aǵartýshylyq-demokratııalyq baǵyttaǵy tuńǵysh beıresmı basylymy «Qazaq» gazetiniń negizin qalaıdy.

Alash basshylarymen birge jańa qurylys jaǵyna shyǵyp, qalǵan ómirin túgeldeı týǵan halqynyń mádenıetin kórkeıtý maqsatyna arnaýdy kózdegen ol az ýaqyt «Aq jol» gazetiniń redaktsııasynda, odan keıin Semeı oblysynyń sot organdarynda qyzmet atqarǵan.

«Balqııa» atty tórt perdeli pesa jazdy. 1924 jyly Orynborda eki jyldyq «Qıraǵat kitaby» (hrestomatııalyq oqýlyq), Qyzylordada «Esep quralynyń» jańa basylymy jaryq kórdi. Keńes úkimeti kezinde eki ret qýǵyn súrginge ushyrap, tutqyndalǵan. 1935 jyly aýyr naýqastan qaıtys bolǵan. 1988 jyly aqtalǵan.

Onyń atynda kósheler, mektepter, týǵan jerinde murajaı bar, eskertkish ornatylǵan.

62 jyl buryn (1960) Qazaqstan Respýblıkasynyń Germanııa Federatıvtik Respýblıkasyndaǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi Nurlan Baımoldauly ONJANOV dúnıege keldi.

Burynǵy Taldyqorǵan oblysynda týǵan. Germanıstıka mamandyǵy boıynsha Gýmboldt atyndaǵy Berlın Ýnıversıtetiniń fılologııa fakýltetin bitirgen, fılologııa ǵylymdarynyń kandıdaty.

1983-1986 - Almaty qalasynda fılologııa dotsenti; 1986-1992 - Máskeý qalasynda ǵylymı qyzmette; 1992-1994 - QR Baspa jáne buqaralyq aqparat mınıstrliginiń bólim bastyǵy jáne mınıstrdiń keńesshisi; 1994-1996 - Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń Apparaty, Halyqaralyq bóliminiń aǵa referenti; 1996-1997 - Qazaqstan Respýblıkasynyń Avstrııa Respýblıkasyndaǵy Elshiliginiń birinshi hatshysy keıin keńesshisi; 1997-2001 – QR Shveıtsarııa Konfederatsııasyndaǵy Elshiliginiń keńesshisi; 2001-2002 - QR Syrtqy ister mınıstrligi, Ekonomıkalyq saıasat departamentiniń dırektory; 2002-2003 - Qazaqstan Respýblıkasynyń Maındaǵy Frankfýrt qalasyndaǵy Bas konsýly; 2003-2004 - QR Syrtqy ister vıtse-mınıstri, TMD isteri komıtetiniń tóraǵasy, «Ortalyq Azııa yntymaqtastyǵy» uıymy qyzmetiniń máseleleri jónindegi Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq úılestirýshisi; 2004-2007 - QR Syrtqy ister mınıstriniń orynbasary; 2007-2008 - Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń kómekshisi; 2008-2014 jyldary – Qazaqstan Respýblıkasynyń Germanııa Federatıvtik Respýblıkasyndaǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi jáne Danııa Koroldigindegi Elshi mindetin qosa atqarýshy. 2014-2019 jyldary – QR Prezıdentiniń kómekshisi. 2019-2022 jyldary – Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Keńsesiniń bastyǵy.

Qazirgi qyzmetinde – 2022 jyldyń maýsymynan. «Qurmet» ordenimen, medaldarmen marapattalǵan.

55 jyl buryn (1967) Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń VII shaqyrylym depýtaty, Qarjy jáne bıýdjet komıtetiniń múshesi Qanat Іlııauly NUR dúnıege keldi.

Almaty qalasynda dúnıege kelgen.1992 jyly Ál-Farabı atyndaǵy QazMÝ (tarıh), 1994 jyly – Vashıngton Halyqaralyq Quqyq ınstıtýtyn (kelisimshart quqyǵy) bitirgen.1996 jyly Maastrıht Menedjment mektebinde bilim alǵan (Nıderlandy, MSM). 2013 jyly Reseı Federatsııasynyń Prezıdenti janyndaǵy RHSh jáne MBA, iskerlik ákimshildendirý doktory.

1991-1992 jyldary – Almaty menedjerler mektebi janyndaǵy Almaty jas menedjerler mektebiniń dırektory. 1992-1993 jyldary – Almaty basqarý mektebiniń dırektory. 1993 jyly Qazaqstan Respýblıkasy ekonomıka mınıstrligi janyndaǵy kásipkerlerdi qoldaý qorynyń ekonomıkalyq kenesshisi. 1993-1994 jyldary – Qazaqstan Respýblıkasy Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń janyndaǵy «Agro» Qazaqstan fermerler assotsıatsııasynyń bas dırektorynyń orynbasary. 1995-1997 jyldary «Deloıt jáne Týsh Kazaqstan» halyqaralyq aýdıtorlyq kompanııasynyń basqarý jónindegi aǵa konsýltanty. 1997-1998 jyldary GPT «Alteba» qarjylyq dırektory (Almatytelekom). 1998-2000 jyldary – «Qazaqtelekom» AQ qarjylyq bas dırektorynyń orynbasary. 2006-2007 jyldary – «Kazkommertsbank» AQ basqarýshy dırektory. 2008-2021 jyldary «Aspandau» ǵylymı-bilim berý qorynyń, «Aspandau Academy» Almaty joǵary basqarý mektebiniń prezıdenti.

Qazirgi qyzmetinde 2021 jyldyń qańtar aıynan bastap. «Qurmetti baılanysshy» ataǵynyń ıesi. «Qazaqstan Respýblıkasynyń táýelsizdigine 10 jyl», «Kazahtelekomý 20 let», «Eren eńbegi úshin» medaldarimen marapattalǵan.