2021 jyldyń maýsym aıynda qarjy naryǵyndaǵy ahýal qandaı boldy
Inflıatsııa jáne ınflıatsııalyq kútýler
Qazaqstan Respýblıkasynyń Strategııalyq josparlaý jáne reformalar agenttigi Ulttyq statıstıka bıýrosynyń derekteri boıynsha, 2021 jyldyń maýsym aıynda ınflıatsııa 1,1% (2020 jylǵy maýsymda – 0,4%) boldy.
Jyldyq ınflıatsııa 7,9% (2020 jylǵy jeltoqsanda – 7,5%) deńgeıinde qalyptasty. Inflıatsııanyń qurylymynda jyldyq kórsetkish boıynsha azyq-túlik taýarlarynyń baǵasy 10,6%-ǵa, azyq-túlikke jatpaıtyn taýarlar – 6,9%-ǵa, aqyly qyzmetter – 5,6%-ǵa ósti.
2021 jyldyń maýsym aıynda halyq arasynda júrgizilgen saýalnama nátıjesi boıynsha, bir jyldan keıin kútiletin ınflıatsııany sandyq baǵalaý 7,3% boldy.
1-grafık. Inflıatsııa jáne kútiletin ınflıatsııa
Derekkóz: Qazaqstan Respýblıkasy Strategııalyq josparlaý jáne reformalar agenttiginiń Ulttyq statıstıka bıýrosy, FusionLab
Halyqaralyq rezervter jáne aqsha agregattary
Ulttyq Banktiń jalpy halyqaralyq rezervteri bıylǵy maýsym aıynda3,9%-ǵa (jyldyń basynan bastap 1,7%-ǵa) tómendep, 35,0 mlrd AQSh dollaryn qurady.
Rezervterdiń tómendeýi, kóbine, AQSh dollarynyń nyǵaıýyna baılanysty altyn baǵasynyń túsýinen boldy. Altyn portfeliniń bir bóligin baǵanyń kúrt tómendeýinen hedjırleý úshin Ulttyq Bank buryn jasaǵan optsıondardy oryndaý aıasynda altyndy qolaıly baǵa – 1,5 mlrd AQSh dollaryna satty. Optsıondyq strategııalar aıasynda allokırlenbegen altyndy satý esebinen erkin konvertatsııalanatyn valıýtadaǵy aktıvter ósti.
Aldyn ala derekter boıynsha, Ulttyq qordyń shetel valıýtasyndaǵy aktıvterin (57,3 mlrd AQSh dollary) qosa alǵanda, eldiń jalpy halyqaralyq rezervteri 2021 jyly maýsymnyń sońynda 92,4 mlrd AQSh dollaryn qurady.
Aqsha bazasy 2021 jylǵy maýsymda 0,5%-ǵa tarylyp (jyldyń basynan bastap
5,0%-ǵa keńeıdi), 10 270,1 mlrd teńge boldy. Tar aqsha bazasy, ıaǵnı ekinshi deńgeıli bankterdiń Ulttyq Banktegi merzimdi depozıtterin eseptemegendegi aqsha bazasy
6 297,0 mlrd teńgege deıin 4,3%-ǵa (jyldyń basynan bastap 23,8%-ǵa) keńeıdi.
2021 jylǵy maýsymda aqsha massasy 2,6%-ǵa ulǵaıyp, 28 161,7 mlrd teńge boldy (jyldyń basynan bastap 13,0%-ǵa ósti), aınalystaǵy qolma-qol aqsha 3 027,2 mlrd teńgege deıin 2,1%-ǵa (jyldyń basynan bastap 7,0%-ǵa) ulǵaıdy.
Ulttyq Banktiń aqsha-kredıt saıasaty salasyndaǵy operatsııalary
2021 jylǵy 7 maýsymda Ulttyq Bank bazalyq mólsherlemeni +/- 1,0 p.t. paıyzdyq dálizimen jyldyq 9,0% deńgeıinde saqtaý týraly sheshim qabyldady.
Aqsha naryǵynda aqsha-kredıt saıasaty operatsııalaryn júrgizý kezinde targetteletin (nysanaly) mólsherleme bolyp tabylatyn TONIA ındıkatory 2021 jylǵy maýsymda paıyzdyq dáliz ishinde qalyptasty. 2021 jylǵy maýsymda TONIA ortasha alynǵan máni jyldyq 8,3%-dy (2021 jylǵy mamyrda – 8,1%) qurady.
2-grafık. Bazalyq mólsherlemeniń jáne onyń paıyzdyq dáliziniń serpini
Aqsha-kredıt saıasatynyń quraldary. 2021 jylǵy maýsymnyń sońynda Ulttyq Banktiń aqsha naryǵyndaǵy operatsııalarynyń teris saldosy (Ulttyq Banktiń ashyq pozıtsııasy) 5,4 trln teńge boldy.
Ulttyq Banktiń tikeleı repo operatsııalary boıynsha ashyq pozıtsııasynyń kólemi 85,7 mlrd teńge boldy.
Ulttyq Banktegi banktik depozıtterdiń kólemi 197,3 mlrd teńge boldy. Depozıttik aýktsıondar arqyly alynatyn ótimdilik kólemi 1 688,0 mlrd teńge boldy.
Aınalymdaǵy qysqa merzimdi nottardyń kólemi bir aıda 9,5%-ǵa ulǵaıyp, 3 474,7 mlrd teńge boldy.
2021 jylǵy maýsymda jalpy somasy 2 164,0 mlrd teńgege 6 aýktsıon, onyń ishinde 1 532,6 mlrd teńgege – 1 aılyq nottardy ornalastyrý boıynsha 4 aýktsıon (ortasha alynǵan kiristilik – 9,00%), 531,4 mlrd teńgege – 3 aılyq nottar boıynsha
1 aýktsıon (kiristilik – 9,15%), 100 mlrd teńgege – jartyjyldyq nottar boıynsha
1 aýktsıon (kiristilik – 9,14%) ótkizildi.
Ulttyq Banktiń qysqa merzimdi nottaryn óteý kólemi 2021 jylǵy maýsymda
2 121,4 mlrd teńge boldy.
Qazaqstan Respýblıkasy Qarjy mınıstrliginiń memlekettik baǵaly qaǵazdary
2021 jylǵy maýsymda Qazaqstan Respýblıkasynyń Qarjy mınıstrligi 139,2 mlrd teńgege uzaq merzimdi (MEÝKAM) memlekettik baǵaly qaǵazdardy ornalastyrdy. 2021 jylǵy maýsymda barlyǵy 11 oblıgatsııa shyǵarylymy ornalastyryldy, onda
2 jyldan 14 jylǵa deıin óteý merzimi bar memlekettik baǵaly qaǵazdar ornalastyryldy. Olar boıynsha ortasha alynǵan kiristilik jyldyq 9,60%-dan 10,70%-ǵa deıingi mólsherdi qurady.
Qazaqstan Respýblıkasy Qarjy mınıstrliginiń aınalymdaǵy baǵaly qaǵazdarynyń kólemi 2021 jylǵy maýsymda 1,1%-ǵa ulǵaıyp, 9 994,9 mlrd teńge boldy.
Maýsymnyń sońynda kiristilik qısyǵy 4 jylǵa deıingi segmentte kiristiliktiń tómendegenin kórsetti, bul rette 4 jyldan asatyn segmentte 2021 jylǵy mamyrdyń sońyndaǵy deńgeımen salystyrǵanda kiristiliktiń artýy baıqalady.
3-grafık. Táýekelsiz kiristilik qısyǵynyń ózgerýi
Valıýta naryǵy
2021 jylǵy maýsymda teńgeniń bırjalyq aıyrbastaý baǵamy bir AQSh dollary úshin 425,64 – 428,30 teńge aralyǵynda ózgerdi. 2021 jylǵy maýsymnyń sońynda teńgeniń AQSh dollaryna qatysty bırjalyq baǵamy bir aıda 0,3%-ǵa nyǵaıyp, bir AQSh dollary úshin 427,31 teńge boldy.
Teńge – AQSh dollary valıýta juby boıynsha operatsııalardyń jalpy kólemi bir aıda 14,1 mlrd AQSh dollary, onyń ishinde Qazaqstan qor bırjasyndaǵy bırjalyq saýda-sattyq kólemi – 3,2 mlrd AQSh dollary, bırjadan tys valıýta naryǵyndaǵy operatsııalar kólemi – 11,0 mlrd AQSh dollary boldy. Bırjadan tys naryqtaǵy operatsııalardyń jalpy kóleminde bir enshiles banktiń úlesi 69,6% nemese 7,6 mlrd AQSh dollary (2021 jylǵy mamyrda – 66,3% nemese 5,7 mlrd AQSh dollary) boldy, bul onyń menshikti kapıtaldy valıýtalyq táýekelderden hedjırleýine baılanysty oryn aldy. Osy operatsııalar bank tobynyń ishinde júrgiziledi jáne ishki valıýta naryǵyndaǵy shetel valıýtasyna suranystyń nemese usynystyń araqatynasyna áser etpeıdi.
2021 jylǵy maýsymda halyq netto-negizde 237,0 mlrd teńgege balama somaǵa qolma-qol shetel valıýtasyn satyp aldy. Ótken aımen salystyrǵanda bul shyǵystar
50,6%-ǵa (2021 jylǵy mamyrda – 157,3 mlrd teńge) ulǵaıdy, 2020 jylǵy uqsas kezeńmen salystyrǵanda (193,4 mlrd teńge) netto-satyp alý kólemi 22,5%-ǵa artty. Shyǵystardyń negizgi kólemi AQSh dollaryn – 65,1%-ǵa nemese 154,3 mlrd teńge, Reseı rýblin – 22,4%-ǵa nemese 53,1 mlrd teńge, eýrony – 12,3%-ǵa nemese 29,2 mlrd teńge satyp alýǵa baǵyttaldy. Valıýtalardyń túrleri boıynsha bólgende AQSh dollaryn satyp alýǵa jumsalatyn shyǵystar bir aıda 49,5%-ǵa (9,0%-ǵa j/j), eýrony satyp alýǵa – 3,4 ese
(2,3 ese j/j), rýbldi satyp alýǵa jumsalatyn shyǵystar 17,0%-ǵa (37,5%-ǵa j/j) ósti.
4-grafık. Aıyrbastaý pýnktteriniń qolma-qol shetel valıýtasyn netto-satý serpini, mlrd teńge
Depozıt naryǵy
Rezıdentterdiń depozıttik uıymdardaǵy depozıtteriniń kólemi bir aıda 2,1%-ǵa ulǵaıyp, 2021 jylǵy maýsymnyń sońynda 25 134,6 mlrd teńge boldy. Zańdy tulǵalardyń depozıtteri bir aıda 12 936,8 mlrd teńgege deıin 2,0%-ǵa, jeke tulǵalardyń depozıtteri
12 197,8 mlrd teńgege deıin 3,3%-ǵa ósti.
Ulttyq valıýtadaǵy depozıtter kólemi bir aıda 15 843,3 mlrd teńgege deıin 2,5%-ǵa, shetel valıýtasyndaǵy depozıtter 9 291,3 mlrd teńgege deıin 3,0%-ǵa ulǵaıdy. Dollarlandyrý deńgeıi 2021 jylǵy maýsymnyń sońynda 37,0% (2020 jylǵy jeltoqsanda – 37,3%) boldy.
Zańdy tulǵalardyń ulttyq valıýtadaǵy depozıtteri 2021 jylǵy maýsymda
7 874,9 mlrd teńgege deıin 1,4%-ǵa, shetel valıýtasyndaǵy depozıtter 5 061,9 mlrd teńgege deıin 3,1%-ǵa (zańdy tulǵalar depozıtterinen 39,1%) ulǵaıdy.
Jeke tulǵalardyń teńgedegi depozıtteri 7 968,3 mlrd teńgege deıin 3,6%-ǵa, shetel valıýtasyndaǵy depozıtteri 4 229,4 mlrd teńgege deıin 2,9%-ǵa (jeke tulǵalar depozıtterinen 34,7%) ósti.
Merzimdi depozıtterdiń kólemi bir aıda 1,1%-ǵa ulǵaıyp, 17 040,1 mlrd teńge boldy. Olardyń qurylymynda ulttyq valıýtadaǵy salymdar 10 884,2 mlrd teńge, shetel valıýtasyndaǵy salymdar 6 155,9 mlrd teńge boldy.
Banktik emes zańdy tulǵalardyń ulttyq valıýtadaǵy merzimdi depozıtteri boıynsha ortasha alynǵan syıaqy mólsherlemesi 2021 jylǵy maýsymda 7,3%-dy (2020 jylǵy maýsymda – 7,6%), jeke tulǵalardyń depozıtteri boıynsha – 8,6%-dy (9,9%) qurady.
Kredıt naryǵy
Bankterdiń ekonomıkany kredıtteý kólemi bir aıda 0,5%-ǵa ulǵaıyp, 2021 jylǵy maýsymnyń sońynda 15 721,5 mlrd teńge boldy. Zańdy tulǵalarǵa kredıtter kólemi
7 169,1 mlrd teńgege deıin 3,5%-ǵa tómendedi, jeke tulǵalarǵa kredıtter kólemi
8 552,4 mlrd teńgege deıin 4,2%-ǵa ulǵaıdy.
Ulttyq valıýtadaǵy kredıtter kólemi bir aıda 13 792,7 mlrd teńgege deıin 1,2%-ǵa ulǵaıdy. Olardyń qurylymynda zańdy tulǵalarǵa – 3,3%-ǵa tómendep, jeke tulǵalarǵa kredıtter – 4,2%-ǵa ósti. Shetel valıýtasyndaǵy kredıtter kólemi 1 928,8 mlrd teńgege deıin 4,2%-ǵa azaıdy. Olardyń qurylymynda zańdy tulǵalarǵa kredıtter 4,1%-ǵa, jeke tulǵalarǵa kredıtter – 10,7%-ǵa tómendedi. Kredıtterdiń teńgemen úles salmaǵy 2021 jylǵy maýsymnyń sońynda 87,7% (2020 jylǵy jeltoqsanda – 87,0%) boldy.
Uzaq merzimdi kredıtter kólemi bir aıda 13 457,9 mlrd teńgege deıin 0,3%-ǵa, qysqa merzimdi kredıtter kólemi 2 263,7 mlrd teńgege deıin 1,6%-ǵa ulǵaıdy.
Shaǵyn kásipkerlik sýbektilerin kredıtteý 2021 jylǵy maýsymda 2 724,7 mlrd teńgege deıin 3,6%-ǵa (ekonomıkaǵa berilgen kredıtterdiń jalpy kóleminen 17,3%) azaıdy.
Korporatıvtik sektordyń salalary boıynsha bólýde bankterdiń ekonomıkaǵa berilgen kredıtteriniń eń kóp somasy ónerkásip (korporatıvtik sektordyń jalpy kólemindegi úlesi – 30,1%), saýda (21,4%), qurylys (7,1%) pen kólik (6,0%) sııaqty salalarǵa tıesili.
2021 jylǵy maýsymda banktik emes zańdy tulǵalarǵa ulttyq valıýtamen berilgen kredıtter boıynsha ortasha alynǵan syıaqy mólsherlemesi 11,6% (2020 jylǵy maýsymda – 11,0%), jeke tulǵalarǵa ulttyq valıýtamen berilgen kredıtter boıynsha 16,6% (16,9%) boldy.
Tólem júıeleri
2021 jylǵy 1 shildedegi jaǵdaı boıynsha Qazaqstan Respýblıkasynyń aýmaǵynda 19 tólem júıesi, onyń ishinde Ulttyq Banktiń tólem júıeleri, aqsha aýdarymdar júıeleri, tólem kartochkalary júıeleri jumys istep tur.
2021 jylǵy maýsymda Ulttyq Banktiń tólem júıeleri (Bankaralyq aqsha aýdarý júıesi jáne Bankaralyq klırıng júıesi) arqyly 68,2 trln teńgege 4,7 mln tranzaktsııa júrgizildi (2021 jylǵy mamyrmen salystyrǵanda, sany boıynsha 4,6%-ǵa, somasy boıynsha – 0,4%-ǵa ulǵaıdy). Orta eseppen bir kúnde kórsetilgen tólem júıeleri arqyly 3,8 trln teńgege 214,2 myń tranzaktsııa júrgizildi.
2021 jylǵy 1 shildede 21 bank pen «Qazposhta» AQ Qazaqstan Respýblıkasynda tólem kartochkalaryn shyǵardy. Emıssııalanǵan jáne taratylǵan tólem kartochkalarynyń jalpy sany 54,0 mln birlik boldy. Onyń ishinde 2021 jylǵy mamyrda tólem kartochkalarynyń 48,2%-y (26,1 mln) qolma-qol aqshasyz operatsııalardy jáne (nemese) qolma-qol aqshany alý operatsııalaryn júrgizý úshin paıdalanyldy.
Qazaqstan emıtentteriniń tólem kartochkalaryn paıdalana otyryp 2021 jylǵy maýsymda 8,4 trln teńgege 533,3 mln tranzaktsııa júrgizildi (2021 jylǵy mamyrmen salystyrǵanda, tranzaktsııalar sany 0,2%-ǵa, somasy 13,2%-ǵa ulǵaıdy). Qazaqstan emıtentteriniń tólem kartochkalaryn paıdalana otyryp júrgizilgen operatsııalardyń sany boıynsha qolma-qol aqshasyz tólem operatsııalarynyń úlesi 95,4% (508,7 mln teńge) boldy. Osy kezeńdegi qolma-qol aqshasyz operatsııalar kóleminiń úlesi 74,4% (6,2 trln teńge) boldy.
2021 jylǵy maýsymda halyqaralyq aqsha aýdarý júıeleri arqyly jiberilgen aqshanyń jalpy kólemi 109,0 mlrd teńgege 0,3 mln aýdarym boldy.
2021 jylǵy mamyrmen salystyrǵanda, aqsha aýdarymdary kóleminiń ulǵaıýy 39,6% boldy. Jóneltilgen aýdarymdardyń jalpy kóleminen Qazaqstannan tys jerlerge tranzaktsııalardyń jalpy sanynan 81,3% (0,2 mln tranzaktsııa) jáne tranzaktsııalardyń jalpy somasynan 94,4% (102,9 mlrd teńge) baǵyttaldy. Qazaqstan boıynsha aqsha aýdarymdary júıeleri arqyly tranzaktsııalardyń jalpy sanynan 18,7% (0,1 mln tranzaktsııa) jáne jalpy somasynan 5,6% (6,1 mlrd teńge) júrgizildi. Shetelden halyqaralyq aqsha aýdarý júıeleri arqyly 24,9 mlrd teńgege 0,1 mln tranzaktsııa alyndy.
Zeınetaqy júıesi
2021 jylǵy 1 shildedegi jaǵdaı boıynsha, salymshylardyń (alýshylardyń) zeınetaqy jınaqtary 2021 jylǵy qańtar-maýsymda 145,6 mlrd teńgege nemese 1,1%-ǵa azaıyp, 12 767,8 mlrd teńge boldy.
2021 jylǵy qańtar-maýsymda zeınetaqy aktıvterin ınvestıtsııalaýdan túsken «taza» kiris 2021 jylǵy 1 shildede 6 304,6 mlrd teńgege deıin 751,0 mlrd teńgege ulǵaıdy.
Mindetti zeınetaqy jarnalary boıynsha salymshylardyń jeke zeınetaqy shottarynyń sany (zeınetaqy jınaqtary joq JZSh-ny eskere otyryp) 2021 jylǵy
1 shildede 10,9 mln shot boldy.
2021 jylǵy qańtar-maýsymda zeınetaqy tólemderiniń somasy 1,7 trln teńge boldy.
2021 jylǵy 1 shildede BJZQ jıyntyq ınvestıtsııalyq portfelinde negizgi úles Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik baǵaly qaǵazdaryna jáne Qazaqstan Respýblıkasy emıtentteriniń memlekettik emes baǵaly qaǵazdaryna (zeınetaqy aktıvteriniń jalpy kóleminen tıisinshe 39,6% jáne 25,9%) tıesili.