2001 jyldyń 11 qyrkúıegindegi terrorlyq akti: Qazaqstandyqtar Janetta Tsoıdy eske alýda
Bul kúni Nıý-Iorkte Boeing 767 eki jolaýshylar ushaǵy qos munaradan turatyn 110 qabatty Dúnıejúzilik saýda ortalyǵyna (DSO) soǵyldy. Úshinshi Boeing 757 ushaǵy – Vashıngtondaǵy AQSh Qorǵanys mınıstrliginiń ǵımaratyna, tórtinshi Boeing 757 Pıtsbýrg qalasynan 80 mıl qashyqtyqta qulady. Jankeshti-lańkester urlap áketken ushaqtar American Airlines jáne United Airlines avıakompanııalaryna tıesili bolǵan.
«Terrorlyq shabýyldan qaza tapqan úsh myńǵa jýyq qurbannyń ishinde qazaqstandyq Janetta Tsoı da bar. «Marsh» halyqaralyq kompanııasynyń qazaqstandyq fılıalynda qyzmeti boıynsha jaqsy joǵarylap kele jatqan almatylyq qyz grın-karta alǵannan keıin Nıý-Iorktegi bas keńsege aýystyrylǵan bolatyn. Kásibı mansabynyń jańa deńgeıine kóterilgen ol Dúnıejúzilik saýda ortalyǵynyń jańa keńsesinde jumysqa merziminen buryn kirisý týraly basshylyqtyń ótinishinen bas tarta almaǵan. Biraq bul sheshim Janetta úshin qaterli boldy: 2001 jyldyń 11 qyrkúıegi onyń AQSh-taǵy ekinshi jumys kúni jáne ómirindegi sońǵy jumys kúni boldy», - delingen QR Syrtqy ister mınıstrliginiń aqparatynda.
Osy kúni Nıý-Iorktegi otandastarymyz Janetta Tsoıdyń esimi jazylǵan «11 qyrkúıek» memorıalyna gúl shoqtaryn aparyp qoıady. 2015 jyly memorıalǵa QR Tuńǵysh Prezıdenti - Elbasy Nursultan Nazarbaev baryp, tragedııa qurbandaryn eske aldy.
11 qyrkúıektegi terrorlyq áreket lańkestikke qarsy kúreste halyqaralyq yntymaqtastyqqa eleýli áser etip, ony jahandyq deńgeıge shyǵardy. Halyqaralyq terrorızmge qarsy yntymaqtastyqtyń quqyqtyq bazasy aıtarlyqtaı pysyqtalyp, 2001 jylǵy 28 qyrkúıektegi BUU QK «Terrorıstik árekettermen jasalatyn halyqaralyq beıbitshilik pen qaýipsizdikke tónetin qaýip týraly» 1373 qarary qabyldandy. Atalǵan qujatqa sáıkes, osy bedeldi halyqaralyq uıymǵa kiretin barlyq elder óz aýmaqtarynda terrorlyq is-qımyldarǵa tosqaýyl qoıýǵa mindetti. 2002 jylǵy 10 sáýirde 1999 jyly BUU Bas Assambleıasy qabyldaǵan terrorızmdi qarjylandyrýǵa qarsy kúres týraly halyqaralyq konventsııa kúshine endi.
2001 jyldyń 11 qyrkúıeginen keıin lańkestikke qarsy kúrestegi BUU-men yntymaqtastyqty Qarjylyq teris qylyqtarǵa qarsy kúres jónindegi halyqaralyq top (FATF) jandandyrdy. Atalǵan qaǵıdaǵa sáıkes, 2001 jylǵy qazanda terrorızmdi qarjylandyrýǵa qarsy kúres boıynsha 8 qaǵıda (usynymdar) qabyldandy.
Budan basqa, 2001 jylǵy jeltoqsannan bastap Eýropalyq odaq jyl saıyn terrorıstik uıymdardyń qara tizimin jarııalaıdy. Bul olardyń esep-shottaryn EO elderiniń aýmaǵynda toqtatýǵa múmkindik beredi. Al tizimde kórsetilgen adamdar terrorızmge qatysy bar degen aıyp boıynsha qamaýǵa alynady. Bul tizim BUU QK men AQSh Memlekettik departamentiniń qujattaryn tolyqtyrdy.