20 mamyr. Jylnama
ATAÝLY KÚNDER
Dúnıejúzilik metrologııa kúni
1999 jyly Ólshem jáne tarazy Halyqaralyq komıteti tarapynan qurylǵan. Merekeniń datasy Metrıkalyq konventsııanyń qabyldanǵan kúnine oraı tańdap alyndy. Metrıkalyq konventsııaǵa 1875 jyly 20 mamyrda Parıjde Dıplomatııalyq metrologııalyq konferentsııa aıasynda 17 el qol qoıǵan. Metrologııa (grek tilinde metron - ólshem jáne logos - sóz, ilim) - ólsheýdiń birligi men qajetti dáldikke jetý tásilderi jónindegi ǵylym. Qazaqstanda alǵashqy metrologııalyq mekeme 1923 jyly Semeı qalasynda quryldy.
Dúnıejúzilik aralar kúni
BUU halyqaralyq kúnder júıesinde atalyp ótiledi. Aralar popýlıatsııasynyń azaıý máselesi jáne osy jándikterdi qorǵaýdyń mańyzdylyǵyna nazar aýdarý úshin bekitilgen. BUU Bas assambleıasy Dúnıejúzilik aralar kúniniń datasy retinde 20 mamyrdy tańdaǵan. Bul kúni tanymal slovenııalyq omartashy Anton ıAnsha dúnıege kelgen.
Halyqaralyq klınıkalyq zertteýler kúni
Klınıkalyq zertteýlerdiń mańyzdylyǵy týraly habardarlyqty arttyrý jáne halyqaralyq klınıkalyq zertteýler júrgizýge járdemdesý úshin European Clinical Research Infrastructure Network kommertsııalyq emes uıymynyń bastamasy boıynsha 2005 jyly qurylǵan.
Klınıkalyq zertteýler jańa dári-dármekterdiń nemese emdeý men dıagnostıkanyń tıimdiligi men qaýipsizdigin baǵalaý úshin júrgiziledi. Olardyń negizinde ýákiletti Densaýlyq saqtaý organdary preparatty tirkeýge jáne ony naryqqa shyǵarýǵa ruqsat berý týraly sheshim qabyldaıdy.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1940 jyly Shyǵys Qazaqstan oblysynda «Shyǵys aınalma» jolynyń qurylysy bastaldy, ol Shyǵys Qazaqstan jáne Semeı oblystarynyń alys aýdandaryn Qazaq temir jolyna qosty. 1940 jyldyń 29 qańtarynda Kırov aýdanynyń «Krasnyı partızan» aýyl sharýashylyq arteline múshe adamdar kóp jınalǵan jınalysta Shyǵys Qazaqstan jáne Semeı oblystarynyń barlyq ujymsharlaryna «Shyǵys aınalma» gravıı jolyn halyqtyq qurylys ádisimen salýǵa shaqyryp, úndeý qabyldady. Bul úndeýdi Shyǵys Qazaqstannyń barlyq kolhozdary men kásiporyndary qoldady. Birinshi kezekte 1940 jyldyń jazynda jalpy uzyndyǵy 438 km bolatyn Óskemen-Buqtyrma-Malokrasnoıarka-Samara Kókpekti-Georgıevka jolyn salý uıǵaryldy. Mundaı úlken jumys buryn jasalmaǵandyqtan, ony teńdessiz dep baǵalaýǵa bolady.
1998 jyly «Qazaqstan Respýblıkasy astanasynyń mártebesi týraly» QR Zańy qabyldandy. Zań Qazaqstan Respýblıkasy astanasynyń quqyqtyq mártebesin, jumys isteýiniń uıymdyq-saıası jáne ekonomıkalyq negizderin aıqyndaıdy.
2001 jyly Astanada alǵash ret QR Táýelsizdiginiń 10 jyldyǵyna arnalǵan shahmattan halyqaralyq sýpertýrnır ótti. Týrnırge shahmat sportynyń juldyzdary - álem chempıony Vladımır Kramnık pen FIDE reıtınginde kósh bastap turǵan eks-chempıon Garrı Kasparov qatysty.
2010 jyly qazaqstandyq alpınıster álemde birinshi bolyp «Ǵalamshardyń eń bıik 14 shyńy» baǵdarlamasyn oryndady. Alpınısterimiz álemniń sońǵy segizmyńdyǵy – Lhotsze (8516 m) shyńyn baǵyndyrdy.
2012 jyly Ońtústik Qazaqstan oblysy Qazyǵurt aýdanynda ótken ǵasyrdyń 30-jyldarynda asharshylyq qurbandary men zulmat kezeńdi kózi kórip, aman qalǵandarǵa eskertkish ornatyldy.
2013 jyly Nıý-Iorkte BUU janyndaǵy Qazaqstan Respýblıkasy men Bolıvııa memleketiniń turaqty ókilderi birlesken kommıýnıkege qol qoıyp, eki el arasynda dıplomatııalyq qatynastar ornatyldy. Bolıvııa - Ońtústik Amerıkanyń ortalyq bóligindegi kópultty memleket. Bolıvııa aýmaǵy – 1 098 580 km2. Resmı astanasy jáne sot bıliginiń ortalyǵy - Sýkre, úkimet rezıdentsııasy - La-Pas. Resmı tilderi – ıspan, sondaı-aq kechýa, aımara, gýaranı jáne basqa da baıyrǵy halyqtardyń tilderi (jalpy 36 til). Aqsha birligi – bolıvıano.
2014 jyly Qyzylorda oblysy Shıeli aýdany Bıdaıkól aýylynyń turǵyny Jasulan Omarov Y.Jaqaev atyndaǵy aýdandyq kúrish sharýashylyǵy tarıhı mýzeıine qundy jádiger – 1905-1916 jyldardaǵy rýblderdi tapsyrdy. Omarov myrza olardy óz aýlasynan tapqan.
2014 jyly Iordanııanyń eks-koroli Hýseın ben Talaldyń qurmetine Astanadaǵy kóshege onyń esimi berildi.
2014 jyly Halyqaralyq banknot qoǵamdastyǵy (IBNS) QR Ulttyq bankin 2013 jyldyń qorytyndysy boıynsha «Kúltegin» kóne túrki jazbasyna arnalǵan 1000 teńgelik estelik banknoty úshin «Jyldyń úzdik banknoty» nomınatsııasymen kezekti ret marapattady.
2016 jyly Sh. Aımanov atyndaǵy «Qazaqfılm» AQ túsirgen tolyqmetrajdy «Saǵadat Nurmaǵambetov. Sońǵy suhbat» atty derekti fılmi Sevastopolde 14-19 mamyr aralyǵynda ótken derekti fılmder men telebaǵdarlamalardyń «Birge jeńdik» HІІ halyqaralyq kınofestıvalinde júldeli boldy. Týyndy Keńes Odaǵynyń Batyry, Qazaqstannyń Halyq Qaharmany, Qazaqstan Respýblıkasynyń tuńǵysh Qorǵanys mınıstri, armııa generalynyń ómirinen syr shertedi.
2018 jyly aktrısa Samal Eslıamova reseılik rejısser Sergeı Dvortsevtiń «Aıka» fılmindegi basty áıel róli úshin 71-shi Kann kınofestıvaliniń marapatyna ıe boldy.
2019 jyly Tájikstanda «KazakhExport» eksporttyq saqtandyrý kompanııasy» AQ ókildiginiń keńsesi ashyldy. Tájikstandaǵy «KazakhExport» ókildigi keńsesiniń mindeti - bıznes qoǵmdastyqtarmen baılanys ornatý, kásipkerler men qarjylyq qurylymdarǵa «KazakhExport» quraldary týraly aqparat berý. Bul Qazaqstan men Tájikstan kásipkerleri arasyndaǵy jumysty aıtarlyqtaı jeńildetýge múmkindik beredi jáne soǵan oraı taýar aınalymy artady.
2022 jyly Almaty metrosynda alǵashqy seısmıkalyq stantsııalar ornatyldy. Olardyń arqasynda boljanǵan jer silkinisteri kezinde kınematıkalyq parametrlerdiń jazbalaryn alýǵa bolady. Alynǵan aqparat bolashaqta seısmıkalyq áserdiń naqty erekshelikterin eskere otyryp, jańa metro stantsııalaryn jobalaýǵa múmkindik beredi.
2023 jyly «Astana Opera» teatrynda Mádenıet jáne óner qyzmetkerleriniń kúnine arnalǵan aýqymdy merekelik kesh ótti. Mundaı aýqymdy shara alǵash ret ótkizildi: Qazaqstannyń túkpir-túkpirinen kelgen 1000 mýzykant bir ýaqytta sahnada óner kórsetti. Іs-shara bastalar aldynda Mádenıet jáne sport mınıstri Ashat Oralov jınalǵan qonaqtarǵa, onyń ishinde kórnekti mádenıet qaıratkerleri men shyǵarmashylyq zııaly qaýym ókilderine Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń quttyqtaý hatyn oqyp berdi.