2 aqpan. Tulǵalar týǵan kún
ESІMDER
Qyzylorda oblysyndaǵy Jańaqorǵan aýdanynyń Tómenaryq stansasynda týǵan. Almaty memlekettik medıtsına ınstıtýtyn bitirgen (1957), emdeýshi-dáriger. Medıtsına ǵylymdarynyń kandıdaty (1966), doktory (1974). Professor (1976 jyldan). QazKSR ǴA (1988), Halyqaralyq shyǵarmashylyq akademııasynyń (1992), Halyqaralyq aqparattandyrý akademııasynyń (1995), Nıý-Iork ǵylym akademııasynyń (1996), GFR Medıtsınalyq bilim berý akademııasynyń (1996) akademıgi. QR hırýrgteri ǵylymı mektebiniń jetekshisi. 800 ǵylymı eńbektiń avtory, sonyń ishinde 58 monografııa, ǵylymı-tanymdyq jáne oqý kitapshalary bar. QR men KSRO patentteri men aldyn ala patentteriniń 151 óner tabysy avtorlyq kýáligine ıeger. 30 ǵylymı eńbekter jınaǵynyń bas redaktory. 1950 jyldan – Shymkent oblysy Tımýr aýyly 7 jyldyq mektebiniń oqytýshysy. 1951 jyldan – Almaty memlekettik medıtsına ınstıtýtynyń stýdenti. 1957 jyldan – Shymkent oblysy «Tımýr» keńsharynda ýchaskelik aýrýhana hırýrgi jáne bas dárigeri. 1958 jyldan – Almaty memlekettik medıtsına ınstıtýtynda klınıkalyq ordınator. 1960 jyldan – Respýblıkalyq kpınıkalyq aýrýhanasynyń hırýrg-dárigeri. 1961 jyldan – Onkologııa jáne radıologııa QazǴZI kishi ǵylymı qyzmetkeri. 1963 jyldan – Almaty ekinshi qalalyq aýrýhanasy hırýrgııa bóliminiń meńgerýshisi; Almaty memlekettik medıtsına ınstıtýtynyń aspıranty. 1969 jyldan – Almaty dárigerlerdiń bilimin jetildirý ınstıtýty kafedrasynyń meńgerýshisi, dotsent. 1976 jyldan 1980 jyldar aralyǵynda – Almaty memlekettik medıtsına ınstıtýty hırýrgııa kafedrasynyń meńgerýshisi. 1978 jyldan 1982 jylǵa deıin – QazKSR Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń bas hırýrgi. 1980 jyldan 1985 jylǵa deıin Á.N. Syzǵanov atyndaǵy Klınıkalyq jáne eksperımentaldy QazǴZI dırektory. 1982 jyldan 1987 jylǵa deıin – QazKSR densaýlyq saqtaý mınıstri. 1997 jyldan – Á.N. Syzǵanov atyndaǵy Hırýrgııa ǵylymı ortalyǵynyń dırektory. 2001 jyldan beri – Á.N. Syzǵanov atyndaǵy Hırýrgııa ǵylymı ortalyǵynyń qurmetti dırektory. 11-shi, 12-shi shaqyrylǵan QazKSR Joǵarǵy Keńesiniń depýtaty (1983, 1985). «KSRO-Frantsııa» Dostyq qoǵamdastyǵy Qazaq bóliminiń tóraǵasy (1978). Búkil odaqtyq hırýrgter qoǵamynyń basqarma múshesi (1978-1982). QazKSR ǴA tóralqasynyń múshesi (1988, 1989). Halyqaralyq gastroıntestıanaldy hırýrgter klýbynyń (1996), N.I. Pırogov atyndaǵy hırýrgter assotsıatsııasynyń (1996) múshesi. PBITS-men kúresý jáne aldyn alý respýblıkalyq qoǵamdyq komıtettiń qurmetti teraǵasy, uıymdastyrýshysy (1989). «Qazaqstan hırýrgııasy» (1995), «Klınıtsıst» (1995), «Qazaqstan medıtsına jýrnaly» (1998). QazKSR Memlekettik syılyǵynyń laýreaty (1988), QR Memlekettik syılyǵynyń (1999), «Mamandyq-Ómir» Halyqaralyq syılyqtyń (2004), «Platına Tarlan» syılyqtarynyń laýreaty (2005). «Abylaı han» altyn medalimen (1998), «XXI ǵasyrdyń 500 negizin salýshylar» (Kembrıdj, Anglııa, 2001), «1941-1945 jj. Uly Otan soǵysyndaǵy eren eńbegi úshin», «Astana» (1998), «XXI ǵasyrdyń 2000 kórnekti ıntellektýaldary» medaldarymen; «Qazaqstan Respýblıkasy ǵylymyn damytýdaǵy eńbegi úshin» belgisimen (2001) marapattalǵan. «Strategııalyq menedjment úshin» altyn medali men laýreat ataǵyn alǵan (Frantsııa, 2002). Altyn juldyz – aıryqsha belgisiniń tabys etilýimen «Halyq Qaharmany» (1995), «Jyl adamy» (2001), «Álemniń kórnekti ıntellektýaldary», «Medıtsına oblysynda kórnekti kásibı jetistikteri», «Álem azamaty», «Álem elshisi», «Kórnekti kóshbasshy» (2003) ataqtaryna ıe. Hırýrgııany damytýdaǵy kórnekti úlesi úshin qurmetti halyqaralyq dıplomnyń dıplomanty (2002). Baltımor qalasynyń Qurmetti azamaty jáne Kentýkkı shtatynyń Qurmetti polkovnıgi, AQSh (1988).
Jambyl oblysynyń Jambyl aýdanynda týǵan. Máskeý geologııa-barlaý ınstıtýtyn, KOKP OK janyndaǵy Joǵary partııa mektebin, KSRO Mınıstrler Keńesi janyndaǵy Halyq sharýashylyǵy akademııasyn bitirgen. 1974-1978 jyldary – Qazaqstan Kompartııasy Torǵaı oblystyq komıtetiniń hatshysy. 1980-1981 jyldary – Qazaq KSR Ónerkásipte jumys isteýdiń qaýipsizdigin baqylaý men ken baqylaý jónindegi memlekettik komıtetiniń tóraǵasy. 1981-1984 jyldary – Qazaq KSR Kásipodaqtar keńesiniń tóraǵasy. 1984-1986 jyldary – Qazaqstan Kompartııasy Ortalyq Komıtetiniń hatshysy. 1990-1991 jyldary – Qazaq KSR Mınıstrler Keńesi tóraǵasynyń orynbasary, Qazaq KSR Ekonomıkalyq reformalar jónindegi memlekettik komıssııasynyń tóraǵasy, Qazaq KSR Premer-Mınıstriniń orynbasary. 1991-1993 jyldary – Qazaqstan Respýblıkasy Týrızm, dene tárbıesi jáne sport mınıstri. 1993-1994 jyldary – Qazaqstan Respýblıkasy Ortalyq saılaý komıssııasynyń tóraǵasy. 1995-2004 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty, Ekonomıka, qarjy jáne bıýdjet jónindegi komıtetiniń tóraǵasy bolǵan. Ekonomıka máselelerine arnalǵan birneshe kitaptyń avtory. 2-shi dárejeli «Barys» jáne eki márte «Eńbek Qyzyl Tý» ordenimen, medaldarmen marapattalǵan.
Jambyl oblysynyń Qordaı aýdanynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń fılologııa fakýltetin bitirgen.
1971-1977 jyldary Qazaq Sovet entsıklopedııasynda, Qazaq KSR Baspa, polıgrafııa jáne kitap saýdasy isteri jónindegi memlekettik komıtetinde redaktor, respýblıkalyq «Qazaqkitap» birlestiginde bas redaktor bolyp istegen. 1977-1984 jyldary Qazaqstan Kompartııasy Ortalyq komıtetinde jaýapty qyzmet atqarǵan. 1985-1988 jyldary – «Mektep», «Jazýshy» baspalarynyń dırektory. 1991-1997 jyldary – Qazaqstan Respýblıkasy Avtorlyq quqyq jónindegi memlekettik agenttiginiń tóraǵasy. Jazýshynyń «Qyryq qyz», «Sulýtórdiń bókteri», «Uıat týraly ańyz», «Joıqyn tóbe», «Shilde bastalǵanda», «Kóńil jubanyshy», «Meniń kórshilerim», «Pende ǵumyr», «Ǵashyq bop kórmegen kelinshek» atty prozalyq, «Shyǵarma shyraıy - shyndyq», «Múıizdi Ótegen», «Baba urany» atty synı-zertteý kitaptary jaryq kórgen. Jazýshynyń áńgime, hıkaıattary boıynsha «Qyryq qyzdyń aýyly», «Qııandaǵy qystaý» sııaqty teleqoıylymdar, «Tamshy» kórkem fılmi túsirilgen. Qazaqtyń 1100 ánin qurastyryp, «Qazaqsha Karaoke» degen atpen CD-ǵa jazdyrǵan. Qazaqstan Respýblıkasy Qurmet gramotasymen marapattalǵan.
Qazirgi ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetin bitirgen. «Qazaq ádebıeti» gazetiniń bólim meńgerýshisi, «Jazýshy» baspasy, «Jalyn» jýrnaly bas redaktorlarynyń orynbasary, Ádebıet ınstıtýty jáne Qazaqstan Respýblıkasy Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń aǵa ǵylymı qyzmetkeri, Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń aǵa oqytýshysy, dotsenti, «Jazýshy» baspasynyń, «Juldyz» jýrnalynyń bas redaktory qyzmetterin atqarǵan. «Keshqurym» atty alǵashqy áńgimesi 1964 jyly «Juldyz» jýrnalynda jarııalanǵan. «Aqsha qar», «Bir atanyń balalary», «Qııandaǵy qystaý», «Kók kepter» povester men áńgimeler jınaqtarynyń, «Kók munar», «Shaqan sheri» romandardyń, «Alasapyran» roman-dılogııanyń, «Qobyz saryny» atty monografııanyń, «Ǵasyrlar bederi», «Qazaq tarıhynyń álippesi» ǵylymı-zertteý eńbekteriniń, «Qazaq handyǵy dáýirindegi ádebıet» oqýlyqtarynyń, hrestomatııa jáne basqa da oqý quraldarynyń avtory. «Aldaspan», «Bes ǵasyr jyrlaıdy», «Aı zaman-aı, zaman-aı» aqyn-jyraý shyǵarmalary jınaqtarynyń antologııasyn qurastyrǵan. Kóptegen shyǵarmalary basqa elderdiń tilderine aýdarylǵan. Qazaqstan Respýblıkasy Memlekettik syılyǵynyń ıegeri.
Qaraǵandy qalasynda týǵan. M.V. Lomonosov atyndaǵy Máskeý memlekettik ýnıversıteti janyndaǵy Azııa jáne Afrıka elderi ınstıtýtyn, KSRO Іshki ister mınıstrligi akademııasynyń adıýnktýrasyn bitirgen.
1978-1987 jyldary - KSRO Іshki ister mınıstrligi akademııasynyń adıýnkty, ınspektory, aǵa ınspektory, ǵylymı qyzmetkeri. 1987-1989 jyldary – KSRO Іshki ister mınıstrligi syrtqy baılanys bóliminiń, 1989-1992 jyldary – KSRO Іshki ister mınıstrligi Búkilodaqtyq ǵylymı-zertteý ınstıtýty bóliminiń bastyǵy. 1992-1995 jyldary – Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstrliginiń Kelisimshart-quqyq basqarmasy bastyǵynyń orynbasary, basqarma bastyǵy. 1995-1996 jyldary – Qazaqstan Respýblıkasynyń Koreı Respýblıkasyndaǵy Ýaqytsha Senimdi Ókili, 1996 jyly Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstrliginiń Erekshe tapsyrmalar jónindegi Elshisi. 1996-1998 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstriniń orynbasary. 1998-2004 jyldary – Qazaqstan Respýblıkasynyń Úndistan Respýblıkasyndaǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi. 2004-2006 jyldary – Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister vıtse-mınıstri. 2006-2007 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Qarjy mınıstrligi Keden komıtetiniń tóraǵasy qyzmetterin atqarǵan. 2007-2019 jyldary Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy Adam quqyqtary jónindegi ýákil bolǵan. Qazirgi qyzmetine 2023 jyldyń qańtarynan bastap kiristi.
KSRO-nyń ІІІ dárejeli «Za bezýprechnýıý slýjbý» medalimen, Qazaqstan Respýblıkasynyń «Astana», «Eren eńbegi úshin», «Qazaqstan Respýblıkasynyń táýelsizdigine 10 jyl», «Qazaqstan Respýblıkasynyń Parlamentine 10 jyl», «Qazaqstan Konstıtýtsııasyna 10 jyl», «Halyqaralyq áskerı dostastyqty damytqany úshin» medaldarymen, Reseı Federatsııasynyń «Za ýkreplenıe tamojennogo sodrýjestva» medalimen, Qyrǵyzstan Respýblıkasynyń «Za ýkreplenıe tamojennogo sotrýdnıchestva» medalimen marapattalǵan.
Almatyda týǵan. 1991 jyly Almaty energetıkalyq ınstıtýtyn bitirdi. Dıplomatııalyq qyzmetin 1993 jyly Qazaqstan Syrtqy ister mınıstrliginiń Konsýldyq basqarmasynyń referenti, sodan keıin attashesi bolyp bastady. 1994-1996 jyldar aralyǵynda Qazaqstannyń Pákistandaǵy Elshiliginiń attashesi, úshinshi hatshysy boldy. Qazaqstanǵa oralǵannan keıin jáne QR SІM Bas konsýldyq basqarmasynyń úshinshi, ekinshi hatshysy laýazymdarynda jumys istegennen keıin 1999 jyly QR SІM Dıplomatııalyq Akademııasynyń birinshi jıynynyń tyńdaýshysy bolyp, ony úzdik bitirgen. Dıpakademııany aıaqtaǵannan keıin ekinshi, birinshi hatshy, odan keıin Almatydaǵy QR SІM ókildiginiń keńesshisi laýazymynda jumys istedi, onda Qazaqstannyń halyqaralyq uıymdarmen yntymaqtastyq máselelerine jetekshilik etti. 2002 jylǵy jeltoqsanda birinshi hatshy laýazymynda Qazaqstannyń BUU janyndaǵy Nıý-Iorktegi Turaqty ókildigine jiberilgen. Onda BUU Bas Assambleıasynyń úshinshi komıteti, BUU túrli organdaryna saılaý máselelerin júrgizgen. 2004 jyly Qazaqstanǵa oralǵannan keıin Qazaqstan SІM ortalyq apparatynda jumysyn jalǵastyryp, onda halyqaralyq gýmanıtarlyq-ekonomıkalyq yntymaqtastyq departamentiniń keńesshi laýazymynan bastap dırektordyń orynbasaryna deıingi mansaptyq ósý kezeńderinen ótti. 2007-2011 jyldary Venada Keńesshi-Ýákil, Qazaqstannyń EQYU janyndaǵy Turaqty ókiliniń orynbasary laýazymynda jumys istedi. Qazaqstannyń EQYU-ǵa tóraǵalyq etýi kezinde uıymnyń ekinshi ólsheminiń (ekologııa jáne ekonomıka máseleleri boıynsha) jumysyn úılestirdi. 2011-2015 jyldary Nıý-Iorkte BUU janyndaǵy Qazaqstannyń Turaqty ókiliniń orynbasary qyzmetin atqardy. Islamabadqa qyzmetke taǵaıyndalǵanǵa deıin 2015 jylǵy jeltoqsannan bastap QR SІM Kópjaqty yntymaqtastyq departamentiniń dırektory (2015-2019). Qazaqstan Respýblıkasynyń Pákistan Islam Respýblıkasyndaǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi (2019-2021). QR Syrtqy ister mınıstriniń birinshi orynbasary (04.2022-10.2022)
55 jyl buryn (1968) Qyzylorda oblystyq sotynyń tóraǵasy Ádilhadı Jumabaıuly ShIǴAMBAEVdúnıege keldi.
Qyzylorda qalasynda týǵan. Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq memlekettik ulttyq ýnıversıtetin bitirgen, zańger (1994).
Eńbek joly: QHA MTS Qyzylorda oblystyq bazasynyń qyzmetkeri (1985); Áýezov aýdany prokýratýrasynyń stajer, aǵa tergeýshisi (1985-1994); Almaty qalasy prokýratýrasynyń asa mańyzdy ister jónindegi tergeýshisi (1994-1996); quqyq qorǵaý organynyń qyzmetkeri (1996-1998); Aqtaý qalalyq sotynyń sýdıasy, tóraǵasy (1998-2007); Aqtóbe oblysynyń mamandandyrylǵan aýdanaralyq ekonomıkalyq sotynyń tóraǵasy (2007-2012); Atyraý oblystyq sotynyń azamattyq jáne ákimshilik ister jónindegi apellıatsııalyq sot alqasynyń tóraǵasy (2012-2017); Qyzylorda oblystyq sotynyń azamattyq ister jónindegi sot alqasynyń tóraǵasy (2017-2022 jj.).
2022 jyldyń shilde aıynan bastap qazirgi qyzmetinde.
Shymkent oblysynda týǵan. Máskeý memlekettik avıatsııalyq ınstıtýtyn bitirgen, «Aqparat óńdeý jáne basqarýdyń avtomattandyrylǵan júıesi» mamandyǵy boıynsha ınjener.
Ár jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Kólik jáne kommýnıkatsııa mınıstrliginde jumys istegen, Qazaqstan Respýblıkasy radıojıilik spektrin paıdalanýdy baqylaý máselesimen aınalysty, Qazaqstan Respýblıkasy Qarjy mınıstrligi «Qarjylyq júıelerdi aqparattandyrý ortalyǵy» RMK aqparatty qorǵaýdy uıymdastyrý bóliminiń meńgerýshisi bolyp jumys istedi. 2003 jyly «Ulttyq aqparattyq tehnologııalar» AQ Basqarma tóraǵasynyń orynbasary qyzmetine taǵaıyndaldy. 2008 jyldyń sáýir aıynan 2009 jyldyń qazan aıyna deıin «Qazaqtelekom» AQ elektrondyq qyzmetter boıynsha Basqarýshy dırektory laýazymyn atqardy. 2009 jyldyń qazan aıynan 2010 jyldyń 30 naýryzyna deıin QR Bas prokýratýrasy Quqyqtyq statıstıka jáne arnaýly esep jónindegi komıteti tóraǵasynyń orynbasary qyzmetin atqardy. 2010 jyldyń sáýir aıynan 2012 jyldyń qańtar aıyna deıin QR Baılanys jáne aqparat vıtse-mınıstri laýazymyn atqardy. 2012-2014 jyldary QR Kólik jáne kommýnıkatsııa vıtse-mınıstri qyzmetinde boldy. Sonymen qatar QR Baılanys jáne aqparat agenttigi tóraǵasynyń birinshi orynbasary (09.04.2014-13.08.2014); QR Investıtsııalar jáne damý mınıstrliginiń aqparattandyrý jáne aqparat komıtetiniń tóraǵasy (08.2014 bastap) laýazymdaryn atqardy. 2016-2017 jyldary Qazaqstan Respýblıkasynyń Investıtsııalar jáne damý vıtse-mınıstri bolǵan; «Qazposhta» AQ basqarma tóraǵasy (2017-2020).
2020 jyldyń tamyz aıynan bastap qazirgi qyzmetinde.
«Qurmet» ordenimen; «Qazaqstan Respýblıkasynyń táýelsizdigine 20 jyl» medalimen marapattalǵan.
Jambyl oblysy, Aqjar aýylynda týǵan. Eńbek jolyn 2001 jyly ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıtetiniń Halyqaralyq qatynastar fakýltetinde stajer-zertteýshi bolyp bastaǵan. 2003-2016 jyldar aralyǵynda ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıtetiniń Halyqaralyq qatynastar fakýltetinde aspırant, «Dıalog» Eýrazııa-Qazaqstan» jýrnalynyń jaýapty hatshysy, bas redaktory, bas úılestirýshisi, Qazaqstan Jazýshylar odaǵyna qarasty «Qalamger» jýrnalynyń bas úılestirýshisi. Qazaqstan Respýblıkasy Mádenıet jáne sport mınıstrliginiń Halyqaralyq túrki mádenıetin damytý TÚRKSOI uıymyndaǵy ókili bolyp qyzmetter atqarǵan. 2016-2018 jyldary Qazaqstan Respýblıkasynyń Túrkııa Respýblıkasyndaǵy elshiliginiń Úshinshi hatshysy. 2018-2020 jyldary – Túrkistan oblysy ákiminiń orynbasary.
2022 jyldyń sáýir aıynan bastap qazirgi qyzmetinde.