1945 j. 2 mamyry: Berlın garnızony qarsylasýdy toqtatty

Foto: None
ALMATY. QazAqparat - 1945 jyldyń 2 mamyrynda, soǵystyń 1411 kúni, Berlın garnızony qarsylasýdy toqtatty. Nemis áskerleri jappaı tutqynǵa berile bastady. Bul týraly «Sotsıalıstik Qazaqstan» gazetiniń 1945 jyldyń 4 mamyryndaǵy (juma) №86-shy sanynda basylǵan Keńes aqparat bıýrosynyń málimetinde jarııa etildi.

Dálirek, Máskeý ýaqyty boıynsha 00:40 mınýtta 8-shi gvardııalyq armııanyń 79-shy gvardııalyq atqyshtar dıvızııasynyń radıostansasy nemisterdiń 56-shy tank korpýsynan orys tilinde mynadaı radıogramma alady: «Allo! Allo! Sóılep turǵan 56-shy tank korpýsy. Oq atýdy toqtatýdy suraımyz. Berlın ýaqyty boıynsha 12 saǵat 50 mınýtta Potsdam kópirine parlamenter jiberemiz. Taný belgileri - qyzyl tústiń sheńberindegi aq tústi jalaý. Jaýap kútemiz». 12 saǵat 50 mınýt, ıaǵnı 00 saǵat 50 mınýt, Máskeý ýaqyty boıynsha túngi 2 saǵat 50 mınýtqa sáıkes keledi. Radıogramma tez arada 8-shi gvardııalyq armııanyń qolbasshysy, general-polkovnık V. Chýıkovqa jetkiziledi. Ol tez arada oq atýdy toqtatýdy buıyryp, elshilerdi qabyldaýdy buıyrady. Sodan, 2-shi mamyrǵa qaraǵan túni saǵat 2:00-de Klýkk shtrasse aýdanyndaǵy kópirge 56-shi tank korpýsynyń shtab bastyǵy, polkovnık Dýfvıng bastaǵan parlamenterler keledi. Ol 56-shy tank korpýsynyń komandıri, Berlındi qorǵaýshy garnızonnyń qolbasshysy, artıllerııa generaly Gelmýt Veıdlıngtiń atynan korpýstyń qarsylyqty toqtatyp, tize búgetindigin málimdedi. Kelissóz barysynda qarý-jaraqtardy tapsyrýǵa 3-4 saǵat ketetindigi anyqtaldy. Al tańǵy saǵat 6:00-de 8-shi gvardııalyq armııanyń komandalyq pýnktine eki generalymen Veıdlıngtiń ózi kelip, tutqynǵa berildi. Ol osydan 6 kún buryn Gıtlerdiń buıryǵymen Berlındi qorǵaýshy áskerlerdiń qolbasshysy bolyp taǵaıyndalǵandyǵyn jáne tize búgý týraly sheshimdi Gebbelstiń ruqsatynsyz óz erkimen qabyldaǵandyǵyn málimdedi. Osy jerde Gebbelstiń ózin-ózi óltirgeni de málim boldy. Budan keıin Veıdlıng óziniń qol astyndaǵy áskerlerge qarsylasýdy toqtatý týraly buıryq beredi. Bul buıryq radıo jáne daýys zoraıtqysh arqyly dushpan áskerlerine jetkizildi. Sodan kóp uzamaı nemis áskerleri jappaı tutqynǵa berile bastaıdy. 2 mamyr kúni keshke qaraı 8-shi gvardııalyq armııa qala ortalyǵyn tolyǵymen jaýdan tazartty. Al qolǵa túsýden bas tartqan bólimsheler batysqa qaraı ótip ketýge tyrysty. Biraq kóbisi talqandaldy nemese jeke toptarǵa bólinip tastaldy. Keńes aqparat bıýrosynyń málimeti tómendegideı: «Marshal G. Jýkov basqarǵan 1-shi Belorýs maıdanynyń áskerleri 1-shi Ýkraın maıdany áskerleriniń kómegimen qıyn-keski kóshe urystarynan keıin, nemisterdiń Berlın ásker tobyn talqandaýdy aıaqtady. Sóıtip 2 mamyr kúni Germanııanyń astanasy - nemis ımperıalızminiń ortalyǵy nemis shapqynshylyǵynyń ordasy Berlın qalasyn tolyǵymen aldy. 2 mamyr kúni keshki 21 saǵatqa deıin BERLINDE 70 000 astam nemis soldaty men ofıtseri qolǵa tústi. Olardyń arasynda BERLIN qorǵanysy bastyǵy janyndaǵy erekshe tapsyrmalardy oryndaıtyn generaldar - general-leıtenant Kýrt Vetash jáne general-leıtenant Valter Shmıdt-Dankvart, stavka ókili vıtse-admıral Foss, BERLINDІ qorǵaý shtabynyń bastyǵy polkovnık Gans Rehıor, 56-shy nemis tank korpýsynyń bastyǵy, polkovnık Teodor fon Dıfvıng bar. Sonymen qatar, Gebbelstiń úgit-nasıhat jáne baspasóz boıynsha birinshi orynbasary, fılosofııa jáne tarıh doktory Frıche, baspasóz jetekshisi, fılosofııa jáne tarıh doktory Klık, úkimet keńesshisi, fılosofııa jáne tarıh doktory Haınrıhsdorf ta qolǵa tústi. Frıche jaýap alý barysynda Gıtler, Gebbels jáne jańadan taǵaıyndalǵan Bas shtabtyń bastyǵy, jaıaý ásker generaly Krebstiń ózderine ózderi qol jumsap ólgenderin aıtty. BERLINNІŃ ońktústik-shyǵysynda 1-shi BELARÝSЬ jáne 1-shi ÝKRAIN maıdanynyń áskerleri qorshaýǵa alynǵan nemis áskerlerin talqandaýdy aıaqtady. 24 sáýir men 2 mamyr aralyǵynda bul aýdanda bizdiń áskerler 120 000 asa nemis soldaty men ofıtserin qolǵa túsirdi. Osy ýaqyt aralyǵynda nemister 60 000 astam adamynan aıryldy. Qolǵa túskender arasynda 9-shy nemis armııasy qolbasshysynyń orynbasary, general-leıtenant Berngard, SS 5-shi tank korpýsynyń komandıri general-leıtenant Ekkel, SS 21-shi nemis tank dıvızııasynyń komandıri, general-leıtenant Marks, SS 21-shi nemis tank dıvızııasynyń komandıri, general-leıtenant Marks, 169-shy nemis jaıaý ásker dıvızııasynyń komandıri, general-leıtenant Radchıı, ODER-degi FRANKFÝRT qamalanyń komendanty, general-maıor Bıl, nemisterdiń 11-shi SS tank korpýsynyń artıllerııa bastyǵy, general-maıor Shtrammepr jáne avıatsııa generaly Tsander bar. Bizdiń áskerler 304 ózdiginen júretin zeńbirekti, 1500 astam dala zeńbiregin, 2180 pýlemet, 17600 avtokólik jáne basqa da kóptegen soǵys múlikterin oljalady. BERLINNІŃ soltústik-batysynda 1-shi BELARÝSЬ maıdanynyń áskerleri shabýyldaı otyryp, NOI-RÝPPIN, KIRITTs, VÝSTERHAÝZEN, NOIShTADT, FERBELLIN, FRIZAK qalalaryn aldy. 2-shi BELARÝSЬ maıdanynyń áskerleri shabýyldy kúsheıte otyryp, nemisterdiń Baltyq teńizi boıyndaǵy mańyzdy áskerı-teńiz bazalary - ROSTOK jáne VARNEMıÝNDE qalalaryn jáne RIBNITTs, MARLOV, LAAGE, TETEROV, MIROV qalalary men ALЬTENPLEN, REHTENBERG, FRANTsBÝRG, TRIBZES, ZıÝLЬTsE, DARGÝN, TıÝRKOV, ıABELЬ, TsEHLIN, GERTs-ShPRÝNG iri eldi mekenderin aldy. 1-shi mamyrda bolǵan urystar barysynda maıdan áskerleri 5450 nemis soldaty men ofıtserin qolǵa túsirip, 78 ushaq pen 178 dala zeńbiregin oljalady. 4-shi ÝKRAIN maıdanynyń áskerleri Batys Karpat óńirinde shabýyl jasaı otyryp, LASKOV, ORLOVA, DEMBOVETs, GORDZIShÝV, TÝRZOVKA, DLGE POLE, VELIKOE ROVNE, ShTıAVNIK, PAPRADNO, MODLATIN eldi mekenderin uryspen aldy. 1-shi mamyrda bolǵan urystarda maıdan áskerleri 5000 astam nemis soldaty men ofıtserin qolǵa túsirip, 169 dala zeńbiregin oljalady. 2-shi ÝKRAIN maıdanynyń áskerleri BRNO qalasynyń shyǵys jaǵynda shabýyld jasaı otyryp, BRÝMOV, VALASShKE, KLOBOÝKI, SLAVIChIN, LÝGAChOVITsE, BRJAZÝVKI, ÝGERESKI GRADIShTEF, NAPAEDLA eldi mekenderin uryspen aldy».

Seıchas chıtaıýt