19 tamyz. Jylnama
ATAÝLY KÚNDER
Búkilálemdik gýmanıtarlyq kómek kúni
BUU Bas Assambleıasy 2008 jylǵy 11 jeltoqsandaǵy arnaıy qararymen jarııalaǵan. 2009 jyldan beri jyl saıyn 19 tamyzda atap ótiledi. 2003 jyly osy kúni BUU-nyń Baǵdattaǵy shtab-páterindegi jarylystan 22 adam qaza tapty. Sonyń ishinde BUU-nyń kórnekti qaıratkeri Serjıý Vıeıra dı Mellý de bar. 2009 jyly atap ótilgen Birinshi Búkilálemdik gýmanıtarlyq kómek kúni basqalardy qutqarý kezinde qaza tapqan adamdardy eske alýǵa arnaldy.
Dúnıejúzilik fotografııa kúni
Bul kúndi 2009 jyly Korske Ara esimdi avstralııalyq fotograf usyndy. 1839 jyly 9 tamyzda frantsýz sýretshisi, hımık, óner tanýshy Lýı Dagar dagerotıp alý úrdisi – jaryq sezgish metall plastınka beınesin usyndy. 19 tamyzda Frantsııa bıligi ony «álemge syılyq» dep jarııalady.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1992 jyly Qazaqstan Respýblıkasy Búkilálemdik densaýlyq saqtaý uıymyna 180-shi memleket bolyp kirdi.
1992 jyly Qazaqstan Respýblıkasy men Portýgalııa Respýblıkasy arasynda dıplomatııalyq qarym-qatynasty ornatý jónindegi nota almasyldy.
1993 jyly Qazaqstan Respýblıkasy men Slovakııa Respýblıkasy arasynda dıplomatııalyq qarym-qatynas ornady.
1993 jyly «OńtústikQazmunaıgaz» birlestiginiń geologtary Qyzylorda oblysyndaǵy «Qumkól» ken ornynan munaıdyń kenin tapty.
2005 jyly Óskemende Úlbi ózeni arqyly ótetin jańa kópirde avtokólik qozǵalysy resmı túrde ashyldy.
Jańa kópir alty jolaqty qatardan turady. Bir baǵyttaǵy joldyń eni – 11,5 metr, al bir jolaqtyń eni – 3,83 metr. Jańa kópir Úlbi kópirinen kólik aǵymyn jeńildetti.
2011 jyly «Boran» desant-shabýyldaýshy tobynyń jaýyngerleri mert bolǵan joldastary, serjant Ardaq Qazıevke arnap eskertkish qoıdy. Obelısk serjant qyzmet etken 2022 áskerı bóliminiń aýmaǵynda ornatyldy. Qaıǵyly oqıǵa 2011 jyly 26 maýsymda Kegen shatqalynda bolǵan edi. Sol kúni «borandyqtar» Qazaqstannan Qyrǵyzstanǵa ótip bara jatqan kontrabandalyq dızel otyny tıelgen avtotsısternalardy ustaǵan bolatyn.
2011 jyly Almatyda tótenshe jaǵdaılarǵa den qoıý jáne apattyń táýekelin azaıtý boıynsha Ortalyq Azııadaǵy ortalyǵyn qurý týraly kelisimge resmı qol qoıý rásimi ótti.
2012 jyly Qaraǵandydaǵy boks ortalyǵyna Olımpıada chempıony Serik Sápıevtiń esimin berý týraly sheshim qabyldandy jáne tuńǵysh ret «Qaraǵandy oblysynyń qurmetti azamaty» ataǵy bekitildi. Birinshi nómirdi Serik Sápıev, ekinshi nómirdi onyń bapkeri Aleksandr Strelnıkov aldy.
2013 jyly Tarazda Qazaqstandaǵy alǵashqy «Azııa eli» halyqaralyq jerlester festıvali ótti. Oǵan burynǵy «jambyldyqtar» (AQSh, Germanııa, Reseı, Ýkraına, Grekııa jáne t.b. elderden) jınaldy.
2014 jyly «Balalar jańa tolqyny» halyqaralyq baıqaýy aıaqtaldy. Qazaqstandyq Muhammedáli Júginisov laıyqty óner kórsetip, úshinshi orynǵa ıe boldy. 2014 jyly baıqaýǵa 11 elden 17 jas oryndaýshy qatysqan edi.
2014 jyly tanymal halyqaralyq «Great Value Colleges» uıymy zertteýleriniń nátıjesi boıynsha Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ álemniń tehnologııalyq damyǵan 50 ýnıversıtetteriniń qataryna enip, 31 orynǵa taban tiredi.
2015 jyly Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Qatonqaraǵaı aýdanynyń Qaraqaba jazyǵynda Halyqaralyq túrki akademııasynyń uıymdastyrýymen «Altaı – altyn besik» alǵashqy halyqaralyq arheologııalyq ekspedıtsııasy iske qosyldy.
2016 jyly QR Ulttyq banki «proof» sapasymen «Qazaqstannyń florasy men faýnasy» monetalar serııasynan 500 teńgelik nomınalmen «Sekseýil» eskertkish kúmis monetalaryn aınalymǵa shyǵardy.
2017 jyly «Qazaqfılmniń» túsirý toby Qazybek bıdiń 350 jyldyq mereıtoıy qarsańynda fılm túsirý maqsatynda Qarqaraly aýdanynyń Egindibulaq aýylyna bardy.
2018 jyly qazaqstandyq tórt mektep oqýshysy 6 jastan 16 jasqa deıingi 450 adam qatysqan Iordanııa UCMAS mentaldy arıfmetıkadan 10-shy ulttyq baıqaýynan jeńispen oraldy. Birinshi oryndy Shyǵys Qazaqstan oblysynan Álınur Qudaıbergenov (2007 j.t.), jas erekshelikteri boıynsha ekinshi oryndy Dáýlet Іzbergen (2005 j., Atyraý oblysy) men Sofııa Ermetova (2009 j.t., Túrkistan oblysy) ıelendi, al úshinshi oryn Safına Ermetovaǵa (2004 j.t., Túrkistan oblysy) buıyrdy.
2018 jyly qazaqstandyq semsershi Dmıtrıı Aleksanın Indonezııadadaǵy Djakarta men Palembangte ótken Azııa oıyndarynyń chempıony atandy. Ol jekeleı synda ındonezııalyq Derrı Seehandy 5:2, taılandtyq Korakote Chaıdy 15:9, qyrǵyzstandyq Roman Petrovty 15:10, vetnamdyq Dan Fýokty 15:7, koreıalyq Djın San Chjýngty 15:12 jáne San En Pakty - 15:12 esebimen tize búktirdi. 26 jastaǵy Dmıtrıı Aleksanın otandyq sport tarıhynda Azııa oıyndarynyń jekeleı syndaǵy chempıony atanǵan alǵashqy semsershi boldy.
2019 jyly Astana Pro Team velokomandasynyń qazaqstandyq veloshabandozy Alekseı Lýtsenko «Norvegııanyń arktıkalyq jarysynda» top jardy. Ekinshi oryndy Lýtsenkodan bir sekýndqa qalyp qoıǵan Team Arkea Samsic ókili, frantsýz Varran Bargıı ıelendi.
2023 jyly QR Ulttyq Olımpıadalyq komıteti Qazaqstandaǵy Olımpıadalyq qozǵalystyń 30 jyldyǵyna oraı Taraz qalasynda mereıtoılyq is-shara ótkizdi. Jambyl oblysy – qazaqtyń ataqty grek-rım kúresshisi, aty ańyzǵa aınalǵan sportshy, Olımpıada chempıony, KSRO-nyń eńbek sińirgen sport sheberi, Qazaq KSR-niń eńbek sińirgen jattyqtyrýshysy Jaqsylyq Úshkempirovtiń, bokstan Olımpıada chempıony, Olımpıadanyń kúmis jáne qola júldegeri Baqtııar Artaevtyń, dzıýdoshy Eldos Smetovtyń, Olımpıada oıyndarynyń jeńimpazy jáne júldegeri Ermahan Ybraıymovtyń (boks), Olımpıadanyń altyn júldegeri Evgenıı ıArovenkonyń (fýtbol), Olımpıadanyń kúmis júldegerleri Serik Qonaqbaev, Bolat Jumadilov, Bolat Nııazymbetov jáne balýan Islam Baıramýkovtyń, sondaı-aq Olımpıadanyń qola júldegeri Aqjúrek Tańatarovtyń (erkin kúres) týǵan jeri. Shara aıasynda Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy olımpıadalyq qozǵalystyń damýyna zor úles qosqan ardagerler men sport qaıratkerlerine, kórnekti sportshylar men jattyqtyrýshylarǵa qurmet kórsetildi. Eldos Smetovtyń tuńǵysh bapkeri Ahmet Jumaǵul, bokstan álem chempıonatynyń qola júldegeri Ǵanı Jaılaýov jáne Jambyl oblysynyń basqa da olımpıadalyq sport qaıratkerleri mereıtoılyq medaldar jáne dıplomdarmen marapattaldy.
2023 jyly elordada «Samuryq-Qazyna» AQ-nyń 15 jyldyǵyna arnalǵan jyl saıynǵy Spartakıada ótti. «Samuryq-Qazyna» AQ basqarma tóraǵasy Nurlan Jaqypov kompanııalar tobyna kiretin kásiporyndardyń qyzmetkerleri arasynda VIII Spartakıadany bastady. Jarysqa «Qazposhta» AQ, «QTJ» UK» AQ, «Eır Astana» AQ, «KEGOS» AQ, «Qazaqtelekom» AQ, «Qazaq Air» AQ, «Qazatomónerkásip» AQ, «QAZAQGAZ» UK» AQ, «Qazmunaıgaz» UK» AQ, «Samruk-Kazyna Trust» KQ, «Samruk-Kazyna Óndeý» JShS, «Samruk-Kazyna Construction» AQ, «Samuryq-Qazyna Bıznes Servıs» JShS, «Taý-Ken Samuryq» UTKK» AQ, «Samuryq-Energo» AQ jáne «Samruk United» qurama komandasy qatysty.