15 tamyz. Jylnama
ATAÝLY KÚNDER
Arheologtar kúni
Ulttyq arheologtar kúni Qazaqstanda, Reseıde jáne Belarýste toılanady. Jahandyq aýqymda merekeniń resmı mártebesi de, óz kúni de joq. Biraq, soǵan qaramastan, kóptegen elderdiń arheologtary bul kúni beıresmı merekelik is-sharalar ótkizedi. Arheolog kúni resmı mártebege ıe jalǵyz el — Ýkraına. Onda 2008 jyldan beri memlekettik deńgeıde toılanyp keledi.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1944 jyly Qazaq memlekettik qyzdar pedagogıkalyq ınstıtýty quryldy. Instıtýttyń aıryqsha ereksheligi-onda negizinen jetim balalar, shopandardyń, kolhozshylardyń, Qazaqstannyń shalǵaıdaǵy aýyldyq aýdandarynan kelgen jumysshylardyń balalary oqydy. Negizgi kontıngent 80-90% aýyldyq jerlerden kelgen qyzdar boldy. Instıtýtta úsh fakýltet quryldy: fızıka-matematıka, tarıh, qazaq tili men ádebıeti. Birinshi qabyldaý 75 adam boldy. Instıtýttyń birinshi rektory bolyp T. M. Myrzabekova taǵaıyndaldy.
1961 jyly Qazaqstan kartasynda eki jańa qala — Shahtınsk jáne Abaı paıda boldy.
Shahtınsk — Qazaqstannyń Qaraǵandy oblysyndaǵy oblystyq baǵynystaǵy qala. Kenttiń paıda bolýy tentek ken ornynyń joǵary sapaly koksteletin kómirdi ıgerýimen baılanysty. Qarabas temirjol stantsııasynan batysqa qaraı 28 km jerde (Qaraǵandy — Moıynty jelisinde), Qaraǵandydan ońtústik-batysqa qaraı 50 km jerde Nura — Tentek salalarynyń biriniń jaǵasynda ornalasqan.
Abaı (1961 jylǵa deıin — Sherýbaı-Nura kenti) — Qazaqstannyń Qaraǵandy oblysyndaǵy qala. 2002 jyldan - Qaraǵandy oblysy Abaı aýdanynyń ortalyǵy. Qala Qaraǵandydan ońtústik-batysqa qaraı 30 km jerde, Qarabas temirjol stantsııasynyń janynda ornalasqan. Qala arqyly Qaraǵandy — Jezqazǵan — Qyzylorda avtomobıl joly ótedi.
2001 jyly Qazaqstan Respýblıkasy astanasynyń keshendi damýyn qamtamasyz etý maqsatynda Japonııa agenttiginiń negizgi tehnıkalyq-ekonomıkalyq kórsetkishtermen halyqaralyq yntymaqtastyq jónindegi zertteý toby ázirlegen Astana qalasynyń bas josparynyń jobasy bekitildi.
2011 jyly astanalyq S. Seıfýllın atyndaǵy qazaq agrotehnıkalyq ýnıversıtetiniń «Farab» án jáne bı teatry Bolgarııada ótken «Varna-2011» HH halyqaralyq folklor festıvaliniń bas júldesin jeńip aldy.
Festıvalge qatysýǵa 24 elden 34 shyǵarmashylyq ujym ótinish bildirip, onyń ishinde 8 úzdik baıqaýdyń fınaldyq bólimine irikteldi.
2012 jyly Almatyda B.Sholaq atyndaǵy sport saraıynyń aldynda qalanyń jańa belgisi — 300 keli salmaqtaǵy medaldiń saltanatty ashylýy ótti. Orasan zor medal jastardy sportqa baýlý maqsatynda, sondaı-aq Londonda (Ulybrıtanııa) ótken HHH jazǵy Olımpıada oıyndarynda júldeli oryndarǵa ıe bolǵan qazaqstandyqtarǵa alǵys retinde ornatyldy.
2014 jyly Semeı qalasyndaǵy Shyǵys Qazaqstan oblystyq Abaı atyndaǵy ámbebap kitaphanasynyń qory qazaqtyń uly aǵartýshysy Abaı men Muhtar Áýezovtiń nemis tiline aýdarylǵan shyǵarmalarymen tolyqty.
2016 jyly Brazılııanyń Rıo-de-Janeıro qalasynda XXXI Jazǵy Olımpıada oıyndarynda qazaqstandyq jeńil atlet Olga Rypakova besinshi árekette 14,74 metrge sekirip, úsh ret sekirýde qola medal jeńip aldy. Jarystyń bul túrindegi altyn kolýmbııalyq sportshy Ketrın Ibargýenge, kúmis — venesýelalyq ıÝlımar Rohasqa buıyrdy.
2016 jyly «Nevada-Semeı» halyqaralyq antııadrolyq qozǵalysy halyqaralyq antııadrolyq jastar Alıansynyń jańa bólimshesin qurdy, onyń basym jáne ózekti maqsaty Qazaqstan jastaryn jáne búkil planetany soǵystardan, zorlyq-zombylyqtan jáne qaýip-qaterlerden azat beıbitshilik úshin kúreske tartý.
2017 jyly Kabardıno-Balkarııada armııanyń halyqaralyq oıyndary aıasynda «Elbrýs saqınasy"baıqaýy aıaqtaldy. Jarysqa Qazaqstan, Reseı, Qytaı, Marokko, Ózbekstan jáne Iran komandalary qatysty.
Konkýrs qorytyndysy boıynsha jalpykomandalyq esepte qazaqstandyq áskerı qyzmetshiler ekinshi oryn ıegerleri atandy. 10 kún ishinde olar uzyndyǵy 105 km marshrýttan ótti, jalpy aıyrmashylyǵy 3,5 km, 8 taý asýy, 7 muzdyqtar, 3 taý ózenderi ótip, eýropa kontınentiniń eń bıik núktesi — Elbrýs taýynyń shyńyna kóterildi.
2019 jyly aıaqsyz týylǵan jas qazaqstandyq Álı Turǵanbekov (qazaqstandyq «Nık Výıchıch») aǵylshyn «Lıverpýl"oıynshylary atynan jeńimpazdarǵa ÝEFA Sýperkýbogyn tabys etti.
A. Turǵanbekov ÝEFA Sýperkýbogynyń Lıverpýl men Chelsı arasyndaǵy matchyna arnaıy shaqyryldy. Matchqa deıin ol komandalardyń jabyq jattyǵýlaryna qatysyp, olardyń jetekshilerimen sóılesti.
2023 jyly Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev kınorejısser Tımýr Bekmambetovty qabyldady. Kezdesý barysynda qazaq kınosynyń damý perspektıvalary, shyǵarmashylyq salada mamandar daıarlaý, otandyq kınokontentti arttyrýǵa jaǵdaı jasaý jáne kınogerlerdi qoldaý máseleleri talqylandy. Tımýr Bekmambetov dástúrli mamandardy (muǵalimderdi, akterlerdi, sýretshilerdi jáne t. b.) tsıfrlyq shyǵarmashylyq ındýstrııanyń kásipterine qaıta daıarlaý boıynsha jobany basqa elderde júzege asyrý tájirıbesimen bólisti.
2023 jyly Almaty qalasyndaǵy № 95 jalpy bilim beretin mekteptiń «Jas Sarbaz» áskerı-patrıottyq klýbtarynyń tárbıelenýshileriniń qatysýymen áskerı-dalalyq jıyndar ótti. «Jas sarbaz» teńiz deńgeıinen 2000 m bıiktikte Han Táńiri shyńyna aparatyn kórkem jerlerde ótti. Baıankól shatqaly Almaty oblysyndaǵy Saryjaz jotasynyń soltústik betkeıinde úsh memlekettiń — Qazaqstan, Qytaı jáne Qyrǵyzstannyń túıisken jerinde ornalasqan. Sondyqtan oǵan barý úshin tárbıelenýshilerge shekaralyq ruqsattamalar resimdeldi.