15 naýryz. Jylnama
ATAÝLY KÚNDER
Búkilálemdik tutynýshy quqyǵyn qorǵaý kúni
1961 jylǵy 15 naýryzda AQSh Kongresinde prezıdent Djon Kennedı sóz sóılep, «tutynýshy» uǵymyna anyqtama berip ótti. Sondaı-aq tutynýshylardyń negizgi tórt quqyǵyn atady: 1. Qaýipsizdik quqyǵy, 2. Tańdaý quqyǵy, 3. Aqparat alý quqyǵy, 4. Shaǵymdana alý quqyǵy. Keıin atalmysh tórt quqyq álemniń kóptegen elderiniń zańnamasynda kórinis tapty.
Halyqaralyq polıtsııa qatygezdigine qarsy kúres kúni
Alǵash ret 1997 jyly atap ótildi. Oǵan monrealdyq «Polıtsııa qataldyǵyna qarsy áreket ujymy» jáne «Qara jalaý» shveıtsarııalyq toby bastamashylyq etti.
Halyqaralyq dilmárlyq (sóz sóıleý) kúni
Osyndaı ataýly kúndi belgileý týraly ıdeıa alǵash ret 2015 jyly Afıny demokratııa forýmynda kanadalyq saıasatker Saımon Gıbson kótergen. Ol qazirgi zamandaǵy jáne tarıhtaǵy sheshender, myqty sóz sóılegender týraly baza jasaýmen aınalysyp júrgen kezi eken. Sol jumysy barysynda ol buqara aldynda sóz sóıleıtinderdiń álemdi jaqsy jaǵyna ózgerte alatyn kúshi bar ekenin túsinip, endeshe bunyń atap ótýge laıyqty kún bolýy tıis degen sheshimge kelgen. Basty maqsat – ózekti taqyrypqa qatysty buqara aldynda sóz sóıleýdiń álemdi ózgertýge, jekelegen adamdar tobynyń, tipti tutastaı ulttyń ómirin ózgertýge bolatynyn halyqqa kórsetý.
Halyqaralyq ıtbalyq shabaqtaryn qorǵaý kúni
Jyl saıyn álemniń kóptegen elderinde atap ótiledi. Halyqaralyq janýarlardy qorǵaý qory IFAW-nyń bastamasymen ornatyldy.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1922 jyly Pavlodar qalasynan soltústik-shyǵysqa qaraı 15 km jerde «Moıyldy» kýrorttyq sanatorııi ashyldy. Ol Qulyndy dalasynda, tuzdy Moıyldy kóliniń jaǵalaýynda ornalasqan.
1991 jyly Qazaq KSR Prezıdentiniń Jarlyǵymen Naýryz meıramy resmı mereke retinde bekitildi.
1999 jyly Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń «QR memlekettik qupııalaryn qorǵaý jónindegi agenttigi týraly» Jarlyǵy shyqty.
2002 jyly Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń qaýlysymen aktıvteri 3,3 mlrd dollarǵa baǵalanǵan iri aktsıonerlik qoǵamdardyń biri «Qazaqstan temir joly» Ulttyq kompanııasy» AQ quryldy.
2010 jyly Qazaqstanda «Al Hilal» alǵashqy ıslam banki ashyldy. «Al Hilal» banki Qazaqstan men Birikken Arab Ámirlikteriniń úkimetteri arasyndaǵy kelisim nátıjesinde qurylǵan. Islamdyq qarjy júıesin júzege asyrý úshin elimizdegi Azamattyq jáne Salyq kodeksterine, bank qyzmetterin qadaǵalaıtyn normatıvtik-quqyqtyq aktilerge birqatar ózgerister men túzetýler engizildi.
2014 jyly Majarstan prezıdenti ıAnosh Ader belgili qazaq sýretshisi, «Qyrym araly» ǵylymı-qalpyna keltirý zerthanasynyń negizin qalaýshy jáne onyń basshysy, QR Sýretshiler odaǵynyń múshesi, QR Sýretshiler akademııasynyń akademıgi Qyrym Altynbekovty mádenı-tarıhı murany saqtaýǵa sińirgen zor eńbegi úshin «Rytsarlyq Krest» ordenimen marapattady.
2016 jyly Býhareste (Rýmynııa) Eýropa konferentsııasy aıasynda Qazaqstannyń 20 000 teńgelik banknotasy óńirlik banknotalar halyqaralyq konkýrsynda dızaıny jáne qorǵalý deńgeıi boıynsha úzdik dep tanyldy. Jańa banknota - Qazaqstan teńgeleriniń arasynda jáne álemdegi eń jaqsy qorǵalǵan banknota.
2016 jyly Almatyda Abaı atyndaǵy memlekettik akademııalyq opera jáne balet teatry janynan teatr mýzeıi ashyldy. Onda teatrdyń negizin qalaýshylardyń qyzmetine baılanysty sırek kezdesetin muraǵattyq fotoqujattar, ótken ǵasyrdyń 40-shy jyldarynda Abaı atyndaǵy MAOBT-ynda óner kórsetken belgili ártisterdiń 15 teatrlyq kostıými usynyldy. Eskızder men afıshalar zalynda kelýshiler ótken ǵasyrdyń 30-shy jyldarynan bastap teatrdyń ataqty qoıylymdarynyń 40-tan astam rarıtetti afıshasyn, sondaı-aq kostıýmder men dekoratsııalardyń eskızderin kóre alady.
2017 jyly qazaqstandyq boksshy Gennadıı Golovkınniń sýreti 1909 jyldan beri shyǵatyn tanymal Boxing News jýrnalynyń birinshi betine basyldy. Jýrnaldyń sol nómiri bylǵary qolǵap sheberiniń amerıkalyq Denıel Jeıkobsqa qarsy Nıý-Iorktegi MSG arenasynda 18 naýryzda ótken kezdesýine arnaldy.
2018 jyly QR Prezıdenti Ózbekstan prezıdenti Shavkat Mırzıeevti I dárejeli «Dostyq» ordenimen marapattady.
2018 jyly Qazaqstan Prezıdenti Nursultan Nazarbaev pen Ózbekstan prezıdenti Shavkat Mırzıeev Qazaqstan Respýblıkasynda Ózbekstan jylynyń ashylǵanyn jarııalady.
2018 jyly Naýryz merekesine oraı Ortalyq Azııa memleketteri basshylarynyń birlesken málimdemesi qabyldandy. Onda Qazaqstan Respýblıkasy, Qyrǵyz Respýblıkasy, Tájikstan Respýblıkasy, Túrikmenstan men Ózbekstan Respýblıkasynyń Prezıdentteri Ortalyq Azııa halyqtaryn, sondaı-aq álemniń barlyq halyqtaryn quttyqtaı kele beıbitshilik pen bereke, molshylyq pen qýanysh, progress pen gúldený tiledi.
2019 jyly Tashkent qalasynda aımaq elderi Úkimetteri ókilderiniń qatysýymen alǵashqy Ortalyq Azııa ekonomıkalyq forýmy (OAEF) ótti. Qazaqstan delegatsııasyn QR Premer-Mınıstriniń orynbasary Jeńis Qasymbek bastady. Alǵashqy OAEF taqyryby «Ortalyq Azııalyq qaýymdasý: ózara tıimdi damý keleshegi» boldy.
2020 jyly Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń COVID-19 jańa koronavırýsyn pandemııa dep ataýyna baılanysty, Qazaqstan Respýblıkasynyń búkil aýmaǵyndaǵy azamattardyń ómiri men densaýlyǵyn qorǵaý maqsatynda elde 2020 jylǵy 16 naýryzda, saǵat 8:00-den bastap 2020 jylǵy 15 sáýir kúngi saǵat 7:00-ge deıin tótenshe jaǵdaı engizildi.
2021 jyly qazaqstandyq Imanbek Zeıkenovtyń (Imanbek) ánshi Saint Jhn-nyń Roses ánine jasaǵan remıksi Gremmı mýzykalyq syılyǵyn jeńip aldy. 63-shi Gremmı syılyǵymen marapattaý rásimi Los-Anjeleste ótti.Gremmı — AQSh Ulttyq dybys jazý óneri jáne ǵylym akademııasy jyl saıyn beretin mýzykalyq syılyq. Syılyq akademııanyń belsendi músheleriniń daýys berý nátıjeleri boıynsha beriledi. Olardyń arasynda sýretshiler, mýzykanttar, prodıýserler, stýdııa dybys ınjenerleri jáne dybys jazý áleminiń basqa da qaıratkerleri bar.
2022 jyly Qazaqstan quramasy Ammanda (Iordanııa) ótken bokstan jastar men jasóspirimder arasyndaǵy Azııa chempıonatynda jeńip alǵan medaldar sany boıynsha kóshbasshy atandy.Qazaqstandyq boksshylar eki týrnırde (jastar men jasóspirimder) barlyǵy 44 medal jeńip aldy - 13 altyn, 14 kúmis jáne 17 qola.
2023 jyly Shymkent qalasyndaǵy «Aýyl» partııasynyń uıymdastyrýymen «Ulaǵatty áıel-ult uıytqysy» atty áıelder sezi ótti. Aýyl áıelderin qoldaý maqsatynda ótken sharaǵa «Aýyl» partııasynan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtattyǵyna kandıdattar Qaraqat Ábden men Anna Danchenko, «Qazaq analary – dástúrge jol» birlestiginiń quryltaıshysy Sofııa Ábdirazaqova qatysty. Kongress barlyq qazaqstandyq, sonyń ishinde aýyl áıelderin qoldaý maqsatynda uıymdastyryldy. Sharaǵa elimizdiń túkpir-túkpirinen myńǵa jýyq áıel qatysty. Jıyn barysynda aýyl áıelderiniń áleýmettik jaǵdaıyn jaqsartýǵa yqpal etý jáne olardyń elimizdiń qoǵamdyq ómirindegi belsendiligin arttyrý máseleleri talqylandy.