14 naýryz. Tulǵalar týǵan kún

ASTANA. QazAqparat - Búgin, ıaǵnı 14 naýryz kúni tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? QazAqparat oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.

ESІMDER

10 7 jyl buryn (1916-1996) ánshi (tenor), Qazaqstannyń halyq ártisi Músilim Múkimuly ABDÝLLIN dúnıege kelgen.

Óskemen qalasynda týǵan. Almaty mýzyka tehnıkýmyn, Máskeý konservatorııasy janyndaǵy qazaq stýdııasyn bitirgen.

1939-1965 jyldary - Abaı atyndaǵy opera jáne balet teatrynyń ánshi-solısi. 1965 jyldan ómiriniń sońyna deıin «Qazaqkontsert» birlestiginiń kórkemdik jetekshisi bolyp qyzmet atqarǵan. Ol «Qyz Jibek» operasynda - Tólegen, «Er Tarǵynda» - Balpan, «Jalbyrda» - Qaıraqbaı, «Evgenıı Onegınde» - Lenskıı, «Abaıda» - Ázim, «Birjan men Sarada» - Serik, «Demonda» - Sınodala, «Daısıde» - Malhaza, «Amangeldide» - Zilqara, «Qamar sulýda» - Tuıaqbaı, «Zolotye gory» operasynda Sapardyń partııalaryn oryndady. M.Abdýllınniń repertýarynda qazaqtyń halyq ánderi, orys klassıkalyq shyǵarmalary, qazaq kompozıtorlarynyń ánderi, romanstar, dýetter t.b. bar.

9 5 jyl buryn (1928-1982) aqyn, jazýshy Nursultan ÁLІMQULOV dúnıege kelgen.

Almaty oblysynyń Qaskeleń qalasynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń fılologııa fakýltetin bitirgen. Uzaq jyldar boıy respýblıkalyq, oblystyq gazet redaktsııalarynda, Qazaq radıosynda, baspalarda qyzmet istegen. 1957 jyldan biryńǵaı shyǵarmashylyq qyzmetpen aınalysqan. Ol halyqqa keń taraǵan tamasha án mátinderiniń avtory, osy taqyrypta jarııalanǵan túrli báıgelerdiń birneshe dúrkin júldegeri bolǵan. Aqynǵa «Ońtústikte aq maqta» ániniń sózi úshin respýblıkalyq Jambyl atyndaǵy syılyq berilgen. «Barabanshy qoıan», «Baspaldaqtar», «Tań samaly» atty jyr jınaqtary jaryq kórgen.

8 8 jyl buryn (1935-2014) prozashy, dramatýrg, kınodramatýrg, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri, Qazaqstan Respýblıkasynyń Memlekettik syılyǵynyń laýreaty, Jambyl atyndaǵy Halyqaralyq ádebı syılyqtyń laýreaty Qalıhan YSQAQ dúnıege kelgen.

Shyǵys Qazaqstan oblysy Qatonqaraǵaı aýdanynda týǵan. Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń jýrnalıstıka fakýltetin, Máskeýdegi Memlekettik kıno janyndaǵy rejısserler men stsenarısterdiń joǵary kýrsyn bitirgen.

«Lenınshil jas», «Qazaq ádebıeti», «Halyq kongresi» gazetterinde, «Mádenıet jáne turmys», «Parasat» jýrnaldarynda bólim meńgerýshisi, Sh.Aımanov atyndaǵy «Qazaqfılm» kınostýdııasynyń úshinshi shyǵarmashylyq birlestiginiń bas redaktory, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń ádebı keńesshisi, M.Áýezov atyndaǵy Qazaq memlekettik akademııalyq drama teatrynda bólim meńgerýshisi qyzmetterin atqarǵan. Onyń «Dos hıkaıasy», «Meniń aǵalarym», «Buqtyrma saryny», «Kúreńse», «Qońyr kúz edi» povester jınaǵy, «Berezovaıa roşa», «Kedry vysokıe» jınaqtary, «Tuıyq», «Qara orma», «Aqsý - Jer jánnaty» romandary, «Jaryq dúnıe» pesalar jınaǵy jaryq kórgen. Sonymen qatar «Qarasha qazdar qaıtqanda», «Tańǵy jańǵyryq», «Eseneı - Ulpan», «Jan qımaq», «Qylkópir», «Mazar», «Revolıýtsııa sarbazy», «Erliktiń eki saǵaty», «Prıkaz ostaetsıa v sıle», «Dvoe v stepı», «Apataı», «Jáke-jáketaı», «Saıqynyń tuqymdary» atty jıyrmaǵa jýyq pesasy respýblıkalyq, oblystyq drama teatrlarynyń repertýarlaryna endi. Búkilodaqtyq ekranǵa shyqqan «Ushy-qıyrsyz jol», «Sarsha tamyz», «Ohran bastyǵy», «Qarasha qazdar qaıtqanda» atty tolyqmetrajdy fılmderdiń stsenarıılerin jazǵan. Shyǵarmalary ózbek, qyrǵyz, tájik, tatar, bashqurt, sheshen, orys, ýkraın, slovak, bolgar tilderinde jaryq kórgen. Aýdarma salasynda L.Tolstoıdyń, A.Chehovtyń, I.Týrgenevtiń, A.Kýprınniń, I.Býnınniń shyǵarmalaryn qazaq tiline tárjimalady. Nobel syılyǵynyń laýreattary bolǵan jeti dramatýrgtiń pesalaryn qazaqshalaǵan.

7 9 jyl buryn (1944-2017) dıktor, telejýrnalıst, KSRO teleradıosynyń úzdigi, Qazaqstan Jýrnalıster odaǵy syılyǵynyń laýreaty Tynys Shyndáýletuly ÓTEBAEV dúnıege kelgen.

Tashkent oblysynyń Joǵary Shyrshyq aýdanynda týǵan. Tashkent elektromehanıka tehnıkýmyn, Tashkenttegi Orys tili jáne ádebıeti ınstıtýtyn bitirgen. Eńbek jolyn Tashkent traktor jasaý zaýytynda tehnık-elektrık bolyp bastaǵan. 1967 jyly Ózbek radıosynda dıktor bolyp, tuńǵysh qazaq baǵdarlamasy «Zamandasty» ashýǵa atsalysty. 1971 jyldan «Qazaqstan» teleradıo komıtetiniń dıktory, bas redaktory, dırektory, komıtet tóraǵasynyń 1-shi orynbasary qyzmetterin atqardy.

5 4 jyl buryn (1969) Qazaqstan Respýblıkasy Joǵarǵy Sot sýdıasy Marǵulan Jubanyshuly BEKTURǴANOV dúnıege keldi.

Almaty qalasynda týǵan. Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq memlekettik ulttyq ýnıversıtetin «zańger» mamandyǵy boıynsha bitirgen.

Eńbek joly: 1986-1989 jyldary – Almatydaǵy QazǴZI-dyń sot-saraptamasynyń zerthanashysy. 1989-1995 jyldary – Almaty qalasy Lenın aýdandyq sotynyń hat tasýshysy, sot oryndaýshysy.1996 jyly Almaty qalasy jáne Aqtóbe oblysy Ádilet basqarmasy bóliminiń bas mamany boldy. 1996-1998 jyldary – Aqtóbe oblysynyń Muǵaljar aýdandyq sotynyń tóraǵasy. 1998-2000 jyldary – Aqmola oblysy Qorǵaljyn aýdandyq sotynyń tóraǵasy. 2000-2001 jyldary – Qazaqstan Respýblıkasy Investıtsııalar jónindegi agenttigi ınvestorlardyń ótinishterimen jumysty quqyqtyq qamtamasyz etý departamenti dırektorynyń orynbasary, dırektory. 2001-2002 jyldary – Qazaqstan Respýblıkasy Energetıka jáne mıneraldyq resýrstar mınıstrliginiń basqarma bastyǵy. 2002-2005 jyldary – Qaraǵandy oblysy jáne Astana qalasy Mamandandyrylǵan aýdanaralyq ekonomıkalyq sotynyń sýdıasy. 2005-2007 jyldary – Mańǵystaý oblysy Mamandandyrylǵan aýdanaralyq ekonomıkalyq sotynyń tóraǵasy. 2007-2011 jyldary – Mańǵystaý oblystyq sottyń azamattyq ister jónińdegi sot alqasynyń tóraǵasy, Mańǵystaý oblystyq sotynyń kassatsııalyq sot alqasynyń tóraǵasy. 2011-2015 jyldary – Jambyl oblystyq sotynyń tóraǵasy. 2015-2020 jyldary – Atyraý oblystyq sotynyń tóraǵasy.

2020 jyldyń naýryz aıynan bastap qazirgi qyzmetinde.

50 jyl buryn (1973) Shymkent qalasy ákiminiń birinshi orynbasary Qýanysh Jumabekuly ASYLOVdúnıege kelgen.

Almaty qalasynda týǵan. Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetin jáne AQSh-tyń Vashıngton Dıýk ýnıversıtetiniń Senford memlekettik saıasat mektebin bitirgen.

Eńbek joly: bıznes-qurylymdardaǵy basshylyq laýazymdar (1995-2002); memlekettik organdardaǵy qyzmet (2002-2006); Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Іs Basqarmasynyń resmı is-sharalar jáne syrtqy baılanystar sektorynyń meńgerýshisi (2006-2010); Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń janyndaǵy Memlekettik basqarý akademııasynyń memlekettik saıasat ulttyq mektebiniń tyńdaýshysy (2010-2011); Qazaqstan Respýblıkasy Esep komıtetiniń qarjylyq buzýshylyqtardy zertteý ortalyǵynyń dırektory (2011-2013); Qazaqstan Respýblıkasy Bilim jáne ǵylym mınıstrligi jastar isi komıtetiniń tóraǵasy (2013-2014); Qazaqstan Respýblıkasy Mádenıet jáne sport mınıstrligi qoǵamdyq-saıası jumys jáne til saıasaty komıtetiniń tóraǵasy (2014-2017); Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Ákimshiliginiń qoǵamdyq-saıası sektorynyń meńgerýshisi (2017-2018); Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti keńesshisiniń birinshi orynbasary – Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Ákimshiliginiń taldaý ortalyǵynyń meńgerýshisi (2018-2019); Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Ákimshiliginiń memlekettik ınspektory (2019-2023jj).

2023 jyldyń qańtar aıynan bastap qazirgi qyzmetinde.

Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń janyndaǵy Memlekettik basqarý akademııasynyń Túlekter qaýymdastyǵynyń prezıdenti. Qazaqstan Kásipqoı boks federatsııasy Atqarýshy komıtetiniń múshesi, Bokstan sport sheberine kandıdat. Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq qaýipsizdik komıtetiniń «QR UQK 25 jyl» vedomstvolyq medalimen, «Eren eńbegi úshin» memlekettik medalimen marapattalǵan.

40 jyl buryn (1983) boksshy, QR eńbek sińirgen sport sheberi, 2004 jyly Afınyda ótken Olımpıada oıyndarynyń chempıony, Vel Barker Kýbogynyń ıegeri Baqtııar ARTAEV dúnıege keldi.

Taraz qalasynda týǵan. Bokspen 10 jasynan aınalysqan. Jattyqtyrýshysy - N.Aqúrpekov. 1998 jyly jastar arasynda Qazaqstan chempıony ataǵyn jeńip alǵan. 2004 jyly Grekııada ótken Olımpıada oıyndarynyń shırek fınalynda eki dúrkin Olımpıada chempıony reseılik Oleg Saıtovty jeńdi. Al fınalda Artaev Kýbanyń eki dúrkin álem chempıony Lorentso Aragonnan basym bolyp, «altynnan» alqa taqty. 2005 jyly Qytaıda ótken eresekter arasyndaǵy Dúnıejúzi chempıonatynyń qola júldegeri, 2006 jyly Azııa oıyndarynyń kúmis júldegeri boldy.

1-shi dárejeli «Barys» ordenimen marapattalǵan.