14 qazan. Jylnama
ATAÝLY KÚNDER
Dúnıejúzilik standarttaý kúni
1946 jylǵy 14 qazanda Londonda standarttaý boıynsha ulttyq uıymdardyń konferentsııasy ótti. Oǵan álemniń 25 elinen ókilder qatysyp, Halyqaralyq standarttaý uıymyn qurý týraly sheshim shyqty. Dúnıejúzilik standarttaý kúni 1970 jyly ISO prezıdenti Farýk Sýnterdiń bastamasymen endi.
Dúnıejúzilik tisjegisiz bolashaq kúni
2010 jyly tisjeginiń keńinen taralyp bara jatqanyna alańdaǵan bir top tis dárigeri birigip, Tisjegisiz bolashaq alıansyn qurǵan bolatyn. Osy halyqaralyq kommertsııalyq emes uıymnyń bastamasymen jyl saıyn atalyp ótedi. 2016 jyly Alıanstyń bastamasymen Dúnıejúzilik tisjegisiz bolashaq kúni quryldy. Negizgi maqsat – tistiń durys kútiminiń mańyzdylyǵyna halyqtyń nazaryn aýdarý.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1939 jyly Jambyl oblysy quryldy. Qazaqstan Respýblıkasynyń ońtústiginde ornalasqan. Oblystyń qazirgi ákimshilik ortalyǵy – Taraz qalasy. Quramyna 10 aýdan, 1 oblystyq deńgeıdegi, 3 aýdandyq deńgeıdegi qala kiredi. Oblys tústi metaldarǵa, barıtke, kómirge, qaptaıtyn, tóseıtin jáne tehnıkalyq maqsattaǵy tastarǵa, qurylys materıaldaryna baı.
Oblysta qazaq jáne orys drama teatrlary, fılarmonııa, 5 muraǵat, kitaphanalar, klýbtar men mádenıet úıleri bar. Taraz qalasynyń aýmaǵynda b.e.d. X-XI ǵasyrlardan saqtalǵan Aısha Bıbi jáne Babadja qatyn keseneleri, X-XIII ǵasyrlardan qalǵan Qarahan men Dáýitbek saǵanalary ornalasqan.
1994 jyly Aqmolanyń Revolıýtsııa kóshesinde (qazirgi Astana qalasyndaǵy Seıfýllın kóshesi) aqyn Sáken Seıfýllınniń 100 jyldyq mereıtoıyna oraı eskertkish ashyldy.
1994 jyly Qazaqstan Respýblıkasy BUU-nyń Shólge aınalýmen kúres jónindegi konventsııasyna (BUU ShKK) qol qoıyp, ony 1997 jyldyń 7 shildesinde bekitti.
2002 jyly Astana qalasynda saltanatty jaǵdaıda jańa halyqaralyq áýejaıdyń irgetasy qalandy.
2003 jyly Qazaqstannyń ońtústik-shyǵysynda, Shý-Іle taýlarynyń ońtústik-shyǵys bóliginde ornalasqan Tańbaly shatqalynda, Almaty oblysy Jambyl aýdany Qarabastaý aýylynan soltústik-batysqa qaraı 4 shaqyrym jáne Almatydan soltústik-batysqa qaraı 170 shaqyrym jerde «Tańbaly» Memlekettik tarıhı-mádenı jáne tabıǵı qoryq-mýzeıi ashyldy.
2008 jyly Qazaqstandaǵy alǵashqy Astana - Şýchınsk avtobanynyń alty jolaqty qozǵalysynyń ashylý saltanaty ótti. Astana - Şýchınsk avtojolynyń uzyndyǵy – 224 kılometr, onyń ishinde alty jolaqty qozǵalyspen – 215 km.
2011 jyly Qazaqstanda 30 memleket ókiliniń basyn qosqan «ıAdrosyz álem» halyqaralyq forýmynyń aıasynda Beıbitshilik stelasy ashyldy. 28 metrlik eskertkish ıadro synaqtarynyń qurbandaryna arnalǵan «Ólimnen de kúshtirek» monýmenti turǵan alańǵa ornatyldy.
2014 jyly Grekııada qazaqtyń qoǵam qaıratkeri, jazýshy Sáken Seıfýllınge qatysty 1930 jyldardaǵy kezeńdegi latyn álipbıinde jazylǵan qujattar tabyldy.
2015 jyly ǵaryshker Aıdyn Aıymbetov QR Prezıdentine ǵaryshta bolǵan jáne jerimizdi 150 retten astam ushyp ótken QR Memlekettik týyn tapsyrdy.
2016 jyly Kaspıı qubyr konsortsıýmy (KQK) iske qosý-baptaý sheńberinde júrgizilgen jumystar kezinde Qashaǵan ken ornynan shamamen 7 700 tonna eksportqa shyǵarylatyn munaıdyń birinshi partııasyn jóneltti. Sonymen qatar «QazTransOıl» AQ qubyrlyq júıesine 18 800 tonna eksportqa shyǵarylatyn munaıdyń partııasy jóneltildi, al «Intergaz Tsentralnaıa Azııa» AQ magıstraldi júıesine 22,8 mln tekshe metr taýarlyq gaz berildi.
2016 jyly Egıpet astanasynda qazaqtyń uly aqyny, jazýshysy jáne aǵartýshysy Abaı eskertkishiniń saltanatty ashylý rásimi ótti. Bıýst Kaırdiń eń ádemi ortalyq saıabaqtarynyń biri – «Bostandyq jáne Dostyq» saıabaǵynda ornatylǵan.
2017 jyly Atyraýda ataqty «DosMuqasan» vokaldyq-aspapty ansambline músin kesheni ornatyldy. Alty mýzykanttyń óner kórsetip turǵan sáti beınelengen kompozıtsııa jańa retro-saıabaqta boı kóterdi. Kompozıtsııanyń ashylý saltanatynda «DosMuqasan» toby da óner kórsetti.
2019 jyly Merýert Kamalıdenova Úndistandaǵy jasóspirimder arasyndaǵy shahmattan Álem chempıonatynda altyn jeńip aldy. Qazaqstan 14 jasqa deıingi áıelder sanatynda álemniń 42 elinen kelgen 82 shahmatshynyń arasynda úzdik atandy.
2020 jyly Portýgalııanyń ulttyq kitaphanasynda uly Abaı Qunanbaıulynyń portýgal tilindegi «Qara sózderiniń» tusaýkeseri ótti. Qazaqstandyq dıplomat Dáýlet Batyrashev Abaıdyń shyǵarmashylyǵy týraly aıtyp, bul kitapty portýgaldyq oqyrmandar keńinen qabyldaıdy dep úmittenetinin bildirdi.
2020 jyly PIK100FM radıosy Dimash Latvia Dears fan-klýbymen birlesip qazan aıyn Latvııadaǵy Dımash aıy dep jarııalady.
2023 jyly Eýropalyq avıatsııalyq qaýipsizdik komıssııasymen kezdesý ótti, onda Qazaqstan Respýblıkasy men Eýropalyq Odaq arasyndaǵy áýe qatynasyn keńeıtý týraly «Kóldeneń kelisim» jobasy talqylandy.
2023 jyly Domınıkan Respýblıkasynda ótken Dúnıejúzilik boks uıymynyń (WBO) sezinde qazaqstandyq boksshy Meıirim Nursultanov (19-0, 11 KO) Dúnıejúzilik boks uıymynyń nusqasy boıynsha orta salmaqtaǵy úzdik boksshy tanyldy.