12 tamyz. Jylnama
ATAÝLY KÚNDER
Halyqaralyq jastar kúni
BUU Bas Assambleıasynyń qararyna sáıkes, 1999 jylǵy jeltoqsannyń 17-nen bastap atap ótiledi (Lıssabon, 1998 jylǵy tamyzdyń 8-i men 12-i aralyǵy).
ESTE QALAR OQIǴALAR
1970 jyly Almatyda Qazaq tsırkiniń ǵımaraty salynyp bitti. 1991 jyly Qazaq tsırki «Odaqtyq memlekettik tsırk» quramynan shyqty.
1971 jyly irgetasy 1950 jyly qalanǵan Lısakov eldi mekenine qala mártebesi berildi.
2010 jyly Qazaqstannyń Ulttyq muraǵaty Qazaqstannyń Ata zańy - QR Konstıtýtsııasynyń tarıhy týraly derekti kórmeni ótkizdi. Muraǵat qujattary men materıaldarynyń negizinde uıymdastyrylǵan kórme Qazaqstan Konstıtýtsııasyn daıyndaý jáne qabyldaý tarıhymen tanystyrdy.
2012 jyly Londondaǵy HHH jazǵy Olımpıada oıyndarynda bokstan 69 kelige deıingi salmaq dárejesinde Serik Sápıev Qazaqstan quramasy qorjynyna kezekti altyn medaldi caldy. Sonymen qatar 81 keli salmaq dárejesinde qazaqstandyq boksshy Ádilbek Nııazymbetov kúmis júlde jeńip aldy. Sondaı-aq bul kúni erkin kúres boıynsha qazaqstandyq balýan Aqjúrek Tańatarov Olımpıada oıyndarynda qola júlde ıegeri atandy.
2013 jyly Monrealda 23-shi Dúnıejúzilik taý kongresiniń otyrysy bolyp ótti, onyń kún tártibindegi bólimderdiń biri Qazaqstan Respýblıkasynyń 2018 jyly Astanada 25-shi Dúnıejúzilik taý kongresin ótkizý ótinimi bolǵan.
Kongrestiń uıymdastyrý komıtetiniń músheleri Qazaqstan ótinimin biraýyzdan qoldady.
2013 jyly Á.Marǵulan atyndaǵy Arheologııa ınstıtýtynyń mamandary Ońtústik Qazaqstandaǵy ejelgi Kúltóbe qalashyǵynda qazba jumystaryn júrgizý kezinde bizdiń dáýirimizdiń birinshi ǵasyrlarynda salynǵan biregeı sáýlet keshenin tapty. Qazba oryndarynda arheologtar sondaı-aq jebe ushtaryn, qola buıymdary jáne qysh qaldyqtaryn tapqan.
2016 jyly otandyq balet juldyzy, «Astana Opera» teatrynyń solısi Bahtııar Adamjan Seýlde (Koreıa Respýblıkasy) XIII halyqaralyq bı baıqaýynda jeńiske jetti.
2017 jyly AQSh-tyń Kalıfornııa shtatynda ótken Technovation Challenge baıqaýynyń bas júldesin ıelengen qazaqstandyq oqýshy qyzdar ózderiniń jobalaryn Google korporatsııasynyń dırektory Sýndar Pıchaıge tanystyrdy. #MakerspaceAlmaty «/Ǵlash» komandasy Sılıkon alqabynda ótip jatqan «World Pitch» sammıtinde álemniń túkpir-túkpirinen kelgen 100-den astam komandany artta qaldyrdy. Joǵary synyptarda oqıtyn tórt qyzdan quralǵan «/Flash» komandasy. tálimgerlerimen birge jasóspirimderdiń qaýipsizdigin arttyrýǵa baǵyttalǵan mobıldik qosymsha «QamCare»-ny jasap shyǵarý úshin aılap ter tókti. Qosymshanyń ataýy qazaqtyń «qamqor» sózinen shyqqan.
2018 jyly Aqtaýda Kaspıı mańy elderi basshylarynyń V sammıti ótti. Onda Kaspıı teńiziniń quqyqtyq mártebesi, Kaspııdegi ekonomıka, kólik-logıstıkalyq, ekologııa jáne qaýipsizdik salasyndaǵy yntymaqtastyq máseleler talqyǵa tústi. Sammıt nátıjesinde Kaspıı teńiziniń quqyqtyq mártebesi týraly konventsııaǵa qol qoıyldy. Qujat jobasynda teńiz akvatorııasyn, sý túbindegi ulttyq sektorlardy bólý, áskerı yntymaqtastyq jáne bıologııalyq resýrstardy, sý túbi jáne qoınaýyn ıgerýdi qamtıtyn sharýashylyq-ekonomıkalyq sala, keme qatynasy, qorshaǵan ortany qorǵaý máseleleri bekitildi. Aqtaý sammıtiniń qorytyndy qujatyna Qazaqstan Prezıdenti Nursultan Nazarbaev, Ázerbaıjan basshysy Ilham Alıev, Iran Prezıdenti Hasan Roýhanı, Reseı Prezıdenti Vladımır Pýtın jáne Túrikmenstan basshysy Gýrbangýly Berdimuhamedov qol qoıdy.
2019 jyly medıtsına qyzmetiniń aǵa leıtenanty Aqbópe Tańatarova Ózbekstandaǵy «Forısh» polıgonynda ótken «Áskerı-medıtsınalyq estafeta» saıysynda áıelder arasynda «Jeke sheberlik» nomınatsııasy boıynsha birinshi orynǵa ıe boldy. Áskerı medıtsına qyzmetkerleriniń jarysyna Ázerbaıjan, Angola, Armenııa, Belarýs, Vetnam, Zımbabve, Qazaqstan, Mıanma, Reseı, Tájikstan jáne Ózbekstan sııaqty 11 memleket qatysty.
2020 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń Koreıa Respýblıkasyndaǵy elshiliginiń qoldaýymen koreı tilinde Abaıdyń óleńderi qamtylǵan «Altyn shańyraqta shyrqalǵan án» atty kitap jaryq kórdi. Kitapqa Abaıdyń 106 óleńi men 2 poemasy, sondaı-aq Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Q.Toqaevtyń «Abaı jáne HHІ ǵasyrdaǵy Qazaqstan» atty maqalasy engen. Kitaptyń avtory – koreı jazýshysy Kım Beng Hak. Ońtústik Koreıada sonymen qatar Abaı men ál-Farabı beıneleri basylǵan markalar da shyǵaryldy. Eldegi negizgi poshta operatory «Korea Post» alǵash ret Qazaqstan markalaryn basyp shyǵaryp otyr. Markalarda aǵylshyn tilinde Abaıdyń 175 jáne ál-Farabıdiń 1150 jyldyǵynyń belgileri bar.
2020 jyly Qazaqstan men BUU ornyqty damý maqsatynda 2021-2025 jyldarǵa yntymaqtastyq týraly kelisimge qol qoıdy. Yntymaqtastyqtyń negizdemelik baǵdarlamasy Qazaqstan men BUU-nyń aldaǵy 5 jylǵa arnalǵan birlesken qyzmetiniń negizgi qujaty bolady.Ol úsh baǵyt boıynsha jumysty qamtıdy: adamı damý jáne teń qatysý; tıimdi ınstıtýttar, adam quqyqtary jáne genderlik teńdik;turaqty qorshaǵan orta jáne ınklıýzıvti ekonomıkalyq damý.
2021 jyly Atyraý qalasynyń oqýshylary Álı Azamatuly men Álııa Dinderbaı Birikken Ulttar Uıymynyń altyn medalin jeńip aldy. Bul medal olarǵa Birikken Ulttar Uıymynyń 17 jahandyq maqsatynyń birin júzege asyrǵany úshin berildi. Bul turaqty damýdyń maqsaty – «Memleketter arasyndaǵy teńsizdikti azaıtý». NZM oqýshylarynyń MINIBOSS halyqaralyq bıznes mektebimen birlesip júzege asyrǵan joba álemniń 150 elinen kelgen qatysýshylar arasynda úzdik áleýmettik jobalar tizimine endi.
2021 jyly «Bike for Peace» («Velosıpedshiler beıbitshilik úshin») norvegııalyq qozǵalysy «Álemdik beıbitshilikke qadam» («Trå til for verdensfreden») kitabyn shyǵardy. Uıymnyń negizin qalaýshy Týre Nerland atap ótkendeı, basylym «Beıbitshilik úshin velosıpedtiń» 45 jyldyǵyna jáne Semeı ıadrolyq polıgonynyń jabylýynyń 30 jyldyǵyna arnalǵan. Kitap norveg tilinde basylǵan.
2021 jyly Germanııadaǵy Verlag Neue Musik bedeldi mýzyka baspasy qazaqstandyq jas kompozıtordyń shyǵarmalaryn basyp shyǵardy.
«Bizdiń baspa klassıkany da, mysaly, Bethovendi de, Germanııa, Italııa, Frantsııa jáne Anglııanyń qazirgi zamanǵy mańyzdy kompozıtorlarynyń shyǵarmalaryn da shyǵarady. Rahat-bı Ábdisaǵyn – biz qyzmettes bolǵan tuńǵysh qazaq kompozıtory, onyń talantyn ashqanymyzǵa biraz boldy. Men ony jeke tanımyn. Onyń mýzykasyn tyńdasam, shyǵarmalarynan erekshe stıl kóremin. Onyń ózindik mýzyka tili bar. Satýdan bólek, biz onyń shyǵarmalaryn stýdentterge tanytý úshin konservatorııanyń assıstentterine syıǵa tartamyz», - dep túsindirdi Verlag Neue Musik baspasynyń bas redaktory Krıstof Taggatts.
2022 jyly elordada álemdegi eń úlken meshitterdiń birine aınalǵan jańa meshit ashyldy. Meshit ornalasqan jer ýchaskesiniń aýdany 10 ga quraıdy, jalpy aýdany - 68 062 sharshy metr. Úlken kúmbezdiń bıiktigi 83,2 metr, dıametri 62 metr. Meshittiń bıiktigi 130 metr bolatyn tórt munarasy bar.
Meshittiń jalpy syıymdylyǵy 235 000 adam, ıaǵnı osynshama kóp adam bir qatarda turyp (meshittiń syrtqy aýlasyn qosa aslaǵnda), bir ýaqytta namaz oqı alady.
Syıymdylyǵy boıynsha Astanadaǵy respýblıkalyq Bas meshit álemdegi eń iri 10 meshittiń qataryna kiredi.
2023 jyly Pavlodar oblysy Baıanaýyl aýdanynda Máshhúr Júsip Kópeevtiń týǵanyna 165 jyl tolýyna arnalǵan saltanatty shara ótti. Sharaǵa Memleket basshysynyń atynan Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń Tóraǵasy Erlan Qoshanov qatysty. Májilis Tóraǵasy Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń quttyqtaý hatyn oqyp berdi.