12 sáýir. Jylnama
ATAÝLY KÚNDER
Qazaqstanda ǵylym qyzmetkerleriniń kúni
Prezıdent Jarlyǵymen 2011 jyly bekitilip, 2012 jyldan bastap atalyp keledi. Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq ǵylym akademııasy elimizdegi eń joǵary ǵylymı uıym bolyp sanalady. Ol 1946 jyly Qanysh Sátbaevtyń bastamasymen qurylǵan.
Búkilálemdik avıatsııa jáne kosmonavtıka kúni (Halyqaralyq adamnyń ǵaryshqa alǵash ushqan kúni)
1961 jyly 12 sáýirde tuńǵysh ǵaryshker - ıÝrıı Alekseevıch Gagarın ǵaryshqa qazaq jerindegi «Baıqońyr» ǵarysh aılaǵynan ushty. Avıatsııa jáne kosmonavtıka kúnine halyqaralyq mártebe 1968 jyly Halyqaralyq avıatsııa federatsııasynyń konferentsııasynda berildi. 2011 jyldan bastap oǵan taǵy bir ataý qosyldy - Halyqaralyq adamnyń ǵaryshqa ushqan kúni (International Day of Human Space Flight). 2011 jyldyń 7 sáýiri kúni BUU Bas Assambleıasynyń arnaıy plenarlyq otyrysynda ǵarysh keńistigin ıgerý isindegi alǵashqy qadamǵa 50 jyl tolýyna oraı arnaıy qarar qabyldandy. Álemniń 60-tan astam memleketi osy qarardyń birlesken avtorlary boldy
ESTE QALAR OQIǴALAR
1961 jyly Sovet odaǵynyń ushqysh-ǵaryshkeri ıÝrıı Alekseevıch Gagarın Qazaqstannyń «Baıqońyr» ǵarysh aılaǵynan «Vostok-1» ǵarysh apparatymen áýege kóterildi. Qyzylorda oblysy aýmaǵyndaǵy № 5 polıgonnan kúndizgi saǵat 09:07-de zymyran ushyrylyp, ol tuńǵysh ret Jerden ǵaryshqa kosmonavt ıÝrıı Gagarındi jetkizdi.115 mınýttan keıin ǵarysh apparaty Reseıdiń Saratov oblysy aýmaǵyna qondy.
1996 jyly konsýltatıvtik-keńesshi organ sanalatyn Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti janyndaǵy Joǵary ekonomıkalyq keńes (JEK) quryldy. JEK-tiń negizgi mindetteri - strategııalyq sıpattaǵy áleýmettik-ekonomıkalyq problemalardy sheshý jóninde usynystar ázirleý, Memleket basshysy úshin ekonomıkanyń, onyń negizgi salalary men sektorlarynyń jaı-kúıi týraly baıandamalar men taldaý materıaldaryn daıarlaý, memlekettiń áleýmettik-ekonomıkalyq saıasatynyń negizgi baǵyttary boıynsha usynystar ázirleý, shet elderde, sonyń ishinde ótpeli ekonomıkasy bar elderde, ekonomıkalyq reformalardy júzege asyrý tájirıbesin zerdeleý jáne ony Qazaqstanda qoldaný jóninde usynystar daıarlaý, memlekettiń ekonomıkalyq qaýipsizdigi máseleleri jóninde usynystar daıarlaý.
2006 jyly Ǵaryshty ıgerýdiń 45 jyldyǵyna oraı «QazǴarysh» parki salyndy. Aǵashtardy otyrǵyzýǵa «QazǴarysh» UQ qyzmetkerleri, ǵarysh salasynyń ardagerleri qatysty.
2010 jyly Pavlodarda qazaq halqynyń ǵulama uly, elimizdiń Ǵylym akademııasynyń birinshi prezıdenti Qanysh Sátbaevtyń týǵan kúnine oraı eskertkish ashyldy. Q.Sátbaevtyń qola músini Jerdi beıneleıtin jasyl tasty jartylaı sferaǵa súıengen, Qordaı jerinen alynǵan granıt tuǵyrǵa ornatylǵan. Baspaldaqqa qalanǵan tastar ártúrli, olar ǵalymnyń jer qoınaýy baılyǵymen júrip ótken jolyn sımvoldyq túrde beıneleıdi. Monýmenttiń bıiktigi - 8,5 metr. Eskertkishtiń avtory - músinshi, Sýretshiler odaǵynyń múshesi, Shoqan Ýálıhanov atyndaǵy Memlekettik syılyqtyń laýreaty, akademık Olga Prokopeva. Turǵyrnama jobasyn belgili sáýletshi Vladımır Katsev jasaǵan.
2013 jyly Týrıster arasynda keń tanylyp kele jatqan Astana qalasy álemdegi bedeldi Búkilálemdik týrıstik qalalar federatsııasyna (World Tourism Cities Federation - WTCF) múshe boldy. Postkeńestik elder arasynda WTCF-ke Máskeý, Mınsk jáne Astana qalasy ǵana múshe.
2016 jyly «Azamattarǵa arnalǵan úkimet» memlekettik korporatsııasy» kommertsııalyq emes aktsıonerlik qoǵam óz jumysyn bastady.
2017 jyly «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» maqalasynda Prezıdent Nursultan Nazarbaev qazaq tilin latyn álipbıine kezeń-kezeńimen kóshýdi tapsyrdy.
2018 jyly Ispanııanyń Malaga qalasynda ótken júzý sporty boıynsha ashyq chempıonatta qazaqstandyq sportshylar jaqsy óner kórsetti. Olımpıada chempıony Dmıtrıı Balandın úsh altyn, Ádilbek Mýsın eki kúmis medal, Ádil Qasqabaı bir kúmis jáne bir qola medal, al Aıbek Kamzenov taǵy bir qola medaldi jeńip aldy.
2019 jyly Túrkistanda «Oqsyz oqıǵasy» anımatsııalyq fılminiń tanystyrylymy ótti. Bul fılmde álemge áıgili ǵulama Ál-Farabıdiń balalyq shaǵy, bilimge degen alǵashqy qadamy, jańashyldyqqa degen umtylysy sıpattalady. Bilimin el ıgiligine jumsaǵan ǵulamanyń óz eline degen súıispenshiligi, Otanǵa qyzmet etýdegi qaıratkerligi sýrettelgen.
Tarıhı derekterge súıensek, Ál-Farabı qazirgi Otyrar aýdany aýmaǵyndaǵy Oqsyz qalashyǵynda dúnıege kelgen. Sondyqtan fılmniń aty da «Oqsyz oqıǵasy» dep qoılyǵan. 3D formatta ázirlengen fılmniń uzaqtyǵy - 25 mınýt. Rejısseri - Nýrıddın Patteev, stsenarıin jazǵan Baqytjan Quljabaı, kompozıtory Áıteke Kóptileý, qoıýshy sýretshisi Samat Nuralıev.
2021 jyly Nur-Sultan qalasyndaǵy 16 jastaǵy oqýshy Erasyl Táýekel NASA-da taǵylymdamadan ótti. Nazarbaev Zııatkerlik mektebiniń 10 synybynda bilim alyp júrgen oqýshy ǵylymı jobalarmen aınalysady jáne zymyranǵa áýes. «Men NASA-da taǵylymdamadan ótýge ótinim berdim, sebebi bul búkil álem oqýshylaryna zamanaýı ǵarysh salasymen tanysýǵa biregeı múmkindik, muny jiberip almaý kerek. Fızıka men matematıkadan birneshe tapsyrma oryndaý qajet boldy. Ǵarysh salasynyń barlyq salalary – planetarlyq geologııadan ıadrolyq qozǵaltqysh qurylysyna deıin túrli tapsyrmalar boldy. Barlyq úmitkerler akademııalyq bilimderi men ǵarysh salasyndaǵy jetistikteri boıynsha synaqtan ótti», - dedi E.Táýekel.