12 qazan. Jylnama
ATAÝLY KÚNDER
Dúnıejúzilik artrıtpen kúres kúni
Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń bastamasymen 1996 jyldan bastap jyl saıyn ótkizilip keledi. Negizgi maqsat – búkil álemde revmatologııalyq aýrýlar problemasyna qoǵamnyń nazaryn aýdarý, artrıttiń barlyq túrlerinen habardar etý, atalmysh aýrýǵa shaldyqqandardy medıtsınalyq jáne áleýmettik turǵydan emdeý, aýrýdyń aldyn alý, erte anyqtaý máselelerin sheshýde dárigerlerdiń, patsıentter men qoǵamnyń kúsh-jigerin biriktirý.
Dúnıejúzilikkórýkúni (World Sight Day)
Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń (DDSU) bastamasymen qazan aıynyń ekinshi beısenbisinde atalyp ótedi. Bul data kúntizbede soqyrlyq, kórý qabiletiniń buzylýy jáne kórý qabileti buzylǵan adamdardy ońaltý máselelerine jahandyq nazardy aýdarý maqsatynda belgilengen. Dúnıejúzilik kórý kúnine osy máselemen baılanysty túrli uıymdar qatysady.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1965 jyly Óskemen áýejaıyna alǵash ret AN-24 laıneri qondy. Osy kúnnen bastap Óskemen men Almaty arasynda tikeleı áýe reısteri ashyldy.
1991 jyly Qazaqstan Jastar odaǵy quryldy. Basty maqsaty – salaýatty ómir saltyn nasıhattaý, jastardyń zııatkerlik qabiletterin damytý, eldegi joǵary oqý oryndary stýdentteriniń mádenı jáne ekonomıkalyq quqyqtaryn qorǵaý.
1998 jyly kompozıtor Shámshi Qaldaıaqovtyń (1930-1992) Almatydaǵy zıratyna eskertkish qoıyldy.
2000 jyly «QR Prezıdentiniń «Bolashaq» halyqaralyq stıpendııasyna úmitkerlerdi irikteý jáne berý erejesin bekitý týraly» Jarlyq shyqty.
2005 jyly Reseıdiń Astrahan oblysy Volodar aýdanyndaǵy Altynjar selosynda uly kúıshi Qurmanǵazy atyndaǵy memleketaralyq mádenı ortalyq ashyldy. Kıiz úı pishindes ǵımaratta Qurmanǵazynyń murajaıy, qazirgi zamanǵy qonaqúı jáne mýzyka bólmesi ornalasqan. Onda dombyra, fortepıano, baıan jáne teorııalyq mýzyka synyptary bar. Al murajaıǵa HІH ǵasyrdaǵy qazaq turmysynyń jádigerleri, Qurmanǵazynyń kıimderi men tutynǵan zattary qoıylǵan.
2011 jyly 75 jastaǵy qaraǵandylyq marafonshy Pavel Sırotın 20 km qashyqtyqta ardagerler arasyndaǵy ІІ Eýropa oıyndarynyń jeńimpazy atandy. Atalǵan jarysqa Eýropanyń 40-tan astam elinen jınalǵan sportshylar qatysqan bolatyn.
2011 jyly Astanadaǵy «ıAdrosyz álem úshin» Halyqaralyq forýmynyń qorytyndysy boıynsha «ıAdrosyz álem týraly» deklaratsııa qabyldandy.
2011 jyly RF Astrahan oblysy Shaǵyn Aral aýylynda Bókeı han kesenesiniń ashylý saltanaty ótti. Bókeı han tarıhqa Bókeı ordasynyń negizin qalaýshy retinde endi. HІH ǵasyrdyń bas kezinde qazaqtar jońǵar taıpalaryn yǵystyryp shyǵarǵan tusta ol І Pavel patshamen kelissóz júrgizip, Jaıyqtyń oń jaǵalaýyn ıelendi. 1812 jyly Bókeı ordasyn qurdy, bul memleket 1845 jylǵa deıin ómir súrdi. Ol Edil men Jaıyq ózenderiniń arasynda, qazirgi Atyraý, Mańǵystaý jáne Batys Qazaqstan oblystarynyń aýmaǵynda, sondaı-aq ishinara qazirgi Qazaqstanmen shektesetin Reseı jerlerinde ornalasty. Bókeı han Astrahan oblysynda, óziniń rýhanı ustazy, ǵulama Seıit babanyń qabiriniń janyna jerlendi.
2012 jyly QR Úkimetiniń №1304 qaýlysymen A. Aıymbetovke Qazaqstan Respýblıkasynyń ǵaryshkeri mártebesi berildi.
2016 jyly Parıjdegi ıÝNESKO shtab-páterinde Almatynyń 1000 jyldyq mereıtoıyna arnalǵan kórme óz jumysyn bastady. Erekshe ekspozıtsııa aıasynda Almaty qalasynyń tarıhy men mádenıetiniń sırek kezdesetin eksponattary jınaldy.
2016 jyly astanalyq sýretshi Almaz Nógerbekov «Álem palıtrasy» halyqaralyq jobasynyń ІІ dárejeli Gran-prı jáne IV sýper fınalynyń aqshalaı júldesiniń ıegeri boldy. Onda qatysýshylar beıneleý jáne sándik-qoldanbaly óner boıynsha jumystaryn usyndy. Jas sýretshi baıqaýda «Beıneleý shyǵarmashylyǵy. Keskindeme jáne grafıka» nomınatsııasy boıynsha «Qara altyn» kompozıtsııasyn usyndy.
2017 jyly Túrki akademııasy halyqaralyq uıymy (TWESCO) Majarstannyń Qazaqstandaǵy elshiligimen birlesip, majar etnografy, professor Mıhaı Hoppaldyń zertteýi boıynsha «Shamandar men jora-rásimder» atty fotokórme uıymdastyrdy. Kórmeniń ashylý saltanatyna belgili memleket jáne qoǵam qaıratkerleri, kórnekti túrkitanýshy ǵalymdar, Qazaqstanda tirkelgen dıplomatııalyq korpýs ókilderi men jýrnalıster qatysty.
2018 jyly Tatarstan astanasy Qazan qalasynda Nazarbaev pen Kachalov kósheleriniń qıylysyndaǵy alańda Túrkistandaǵy ıAssaýı kesenesindegi Taıqazannyń kóshirmesi bolyp tabylatyn «Taıqazan» músininiń ashylý saltanaty ótti. Músin qoladan jasalǵan jáne ony Shyǵys Qazaqstan oblysynyń ákimdigi syıǵa bergen. Bıiktigi – 1,7 metr, dıametri – 2,5 metr, tuǵyrdyń bıiktigi – 2,5 metr.
2018 jyly Batys Qazaqstanda Taqsaı hanshaıymynyń kesenesi ashyldy. Terekti aýdanynyń Dolınnyı aýylynyń mańynda ornalasqan Taqsaı qorǵany kesheni – Qazaqstannyń kıeli jerleriniń tizimine kiretin 7 nysannyń biri.
2021 jyly AÓSShK (Azııadaǵy ózara is-qımyl jáne senim sharalary jónindegi keńes) janynda ony damytýǵa, sonyń ishinde beıbitshilik pen qaýipsizdikti qamtamasyz etýge qatysty máselelerdiń keń aýqymy boıynsha joǵary deńgeıde mańyzdy keńes beretin Danalar keńesi quryldy.
2021 jyly Taraz qalasynda Qaırat Rysqulbekov atyndaǵy saıabaqtyń janynan «Anaǵa taǵzym» rýhanı-adamgershilik bilim berý ortalyǵy ashyldy.
«Bizdiń ortalyq jumysynyń negizgi baǵyty – qala turǵyndary, ásirese jastar arasynda rýhanı-adamgershilik, tárbıe jumystaryn júrgizý. Ata-babamyzdan mura bolyp qaldyrylǵan ulttyq salt-dástúrlerimizdi, irgetasymyzdy umytpaı, qasterleýimiz kerek», - dedi ortalyq dırektory Elmıra Myrzaǵalı.
2022 jyly Astanada Qazaqstannyń tóraǵalyǵymen TMD Syrtqy ister mınıstrleri keńesiniń otyrysy ótti. Kezdesý nátıjesinde Dostastyq alańynda ózara is-qımyldy tereńdetýge baǵyttalǵan birqatar sheshimder qabyldandy.