11 shilde. Tulǵalar týǵan kún

ASTANA. QazAqparat - Búgin, 11 shilde tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? QazAqparat oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.

ESІMDER

165 jyl buryn (1858-1931 eski kúntizbe boıynsha 23 shilde) qazaq aqyny, oıshyl, kompozıtor, aýdarmashy, XIX ǵasyrdyń aıaǵy men XX ǵasyrdyń basyndaǵy qazaq ádebıeti tarıhyndaǵy iri tulǵalardyń biri Shákárim QUDAIBERDІULY dúnıege keldi.

Aqyn qazirgi Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Abaı aýdanyna qarasty Qaraýyl aýylynda týǵan.

Ákesinen jastaı jetim qalyp, nemere aǵasy Abaıdyń qolynda tárbıelengen. Bul jaǵdaı Shákárim Qudaıberdiulynyń dúnıege kózqarasynyń qalyptasýyna, aqyndyq sheberliginiń shyńdalýyna zor áser etken. Orys, arab, parsy, túrik tilderin jetik meńgerip, Batys, Shyǵys ádebıetin zerek bilgen. Jeti jasynan bastap óleń jazyp, ómiriniń aqyryna deıin aǵartýshylyq baǵyt ustanǵan. Abaıdyń jańashyldyq dástúrin damytyp, Abaıdan keıingi ekinshi realıst aqyn atanǵan. Aqynnyń tvorchestvosy san-salalyǵymen erekshelendi, oǵan kóńildiń shat-shadyman áýeni de, kókirekti qars aıyrǵan tragızm de tán. Aqyn naqty ómir sýretterin, týǵan tabıǵattyń ásemdigin tebirene jyrlady. 19 ǵasyrdyń aıaǵy men 20 ǵasyrdyń basyndaǵy qazaq ómirindegi oqıǵalarǵa, qubylystarǵa qyzý ún qosty. Shákárim aýyz ádebıetiniń sýyrypsalma aqyndar poezııasynyń jazba ádebıetke aýysýyna zor qyzmet etti. Lırıkalyq janr túrleriniń damýyna, mazmunynyń etene jaqyndasýyna mol eńbek sińirdi. Kóptegen óleńderine án shyǵardy. Abaıdyń keńesi boıynsha «Qalqaman - Mamyr» dastanyn jazdy. Sondaı-aq aqynnyń «Qodardyń ólimi», «Krez patsha» atty dastandary bar. 1905 jyly Shákárim Qudaıberdiuly qajylyq sapar shegedi. Mekkege barǵan bul saparyn paıdalanyp, aqyn óziniń baıyrǵy armanyn júzege asyrady. Ystambul, Parıj kitaphanalarynan týǵan halqynyń tarıhyna baılanysty kitaptardy oqıdy. Osylaı jınaǵan materıaldary negizinde «Túrik, qyrǵyz, qazaq Hám handar shejiresi» kitabyn, ıslam dinin qazaq múddesine úılestire túsindirý maqsatymen «Musylmandyq sharty» atty eńbegin jazǵan. Amerıkan jazýshysy Garrıet Bıcher-Stoýdyń «Tom aǵaıdyń balaǵany» romanyn, L.Tolstoıdyń «Asrhadon patsha», «Úsh saýal» t.b. áńgimelerin, A.Pýshkınniń «Boran», «Dýbrovskıı» povesterin qazaq tiline aýdarǵan. Fızýlıdiń «Láıli-Májnún» dastanyn názıra úlgisimen jyrlaǵan. Ideıalyq maqsat-murattary jaǵynan Shákerim únemi demokrattyq, halyqtyq, gýmanıstik-aǵartýshylyq baǵytta bolǵan. Bul oraıda 20-shy ǵasyrdyń basyndaǵy ozat oıly qazaq zııalylarymen úndes bolyp, Alashorda qaıratkerleriniń eńbegin baǵalaı bilgen.

55 jyl buryn (1968) Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Senatynyń depýtaty Ǵaýez Torsanuly NURMUHAMBETOV dúnıege keldi.

Qostanaı oblysy Qarasý aýdanynyń Maıskıı kentinde týdy. 1992 jyly Tselınograd aýyl sharýashylyǵy ınstıtýtyn «ǵalym agronom» mamandyǵy boıynsha, 2002 jyly Chelıabi memlekettik ýnıversıtetin «zańger» mamandyǵy boıynsha, 2008 jyly Qostanaı ınjenerlik-ekonomıkalyq ýnıversıtetin «ekonomıka bakalavry» mamandyǵy boıynsha bitirgen.

Eńbek jolyn 1992 jyly Torǵaı oblysynyń Oktıabr aýdany Vılıams atyndaǵy keńsharynyń bas agronomdyǵynan bastady. 1994 - 1996 jyldary - Qostanaı oblysynyń Qostanaı aýdany «Moskovskıı» keńsharynyń bas agronomy; 1996 - 1997 jyldary - Qostanaı oblysynyń Komsomol aýdany «Boskól» óndiristik kooperatıviniń dırektory; 1997 - 2002 jyldary - Qostanaı oblysy Taran aýdanynyń ákimi; 2002 - 2008 jyldary - Qostanaı oblysy Qarabalyq aýdanynyń ákimi; 2008 - 2009 jyldary - Qostanaı oblysy Qostanaı qalasynyń ákimi; 2009 - 2011 jyldary - «Sodrýjestvo» SÓK» JShS dırektorynyń orynbasary; 2011 - 2012 jyldary - Qostanaı oblysy Áýlıekól aýdanynyń ákimi; 2012 - 2014 jyldary - Qostanaı qalasynyń ákimi; 2014 -2015 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti Ákimshiliginiń Memlekettik baqylaý jáne aýmaqtyq-uıymdastyrý jumysy bóliminiń memlekettik ınspektory. Qostanaı oblysy ákiminiń birinshi orynbasary (05.2015-16.01.2023). Qazirgi qyzmetinde 2023 jyldyń qańtarynan beri.

«Parasat» ordenimen (2011 j.), «Eren eńbegi úshin» medalimen (2004 j.), «Astana» (1999 j.), «Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdigine 10 jyl» (2001 j.), «Qazaqstan Konstıtýtsııasyna 10 jyl» (2005 j.), «Tyńǵa 50 jyl» (2005 j.), «Astananyń 10 jyldyǵy» (2008 j.), «Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdigine 20 jyl» (2011 j.) merekelik medaldarymen nagradtalǵan.

36 jyl buryn (1987) Qazaqstan Respýblıkasy Syrtqy ister mınıstrligi Halyqaralyq aqparat komıteti tóraǵasynyń orynbasary Murager Amangeldiuly SAÝRANBAEV dúnıege keldi.

Jambyl oblysynda týǵan. Qazaqstan menedjment, ekonomıka jáne boljaý ınstıtýtyn (QMEBI) «halyqaralyq jýrnalıstıka» mamandyǵy boıynsha (2009); Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti janyndaǵy Memlekettik basqarý akademııasyn, Memlekettik ulttyq saıasat mektebin «saıasattaný» mamandyǵy boıynsha (2012); Parıj Dıplomatııa ınstıtýtyn (Insitute Diplomatique de Paris) «ekonomıkalyq dıplomatııa» mamandyǵy boıynsha (2021); Frantsııa Premer-mınıstri janyndaǵy Ulttyq ákimshilik mektebindegi (ENA) kýrstardy, «Eýropalyq Odaqpen kelissózder» kýrsyn (2020) bitirgen.

Eńbek joly: «Jas Otan» jastar qanaty Almaty qalasy fılıaly jetekshisiniń orynbasary (2008-2010). QR SІM Halyqaralyq aqparat komıtetiniń attashesi, úshinshi hatshysy (2010-2012). QR Premer-Mınıstr keńsesi Kommýnıkatsııa ortalyǵy dırektorynyń orynbasary (2012-2013). UR Prezıdenti janyndaǵy Ortalyq kommýnıkatsııalar qyzmeti resmı ókiliniń orynbasary, QR Syrtqy ister mınıstrligi Halyqaralyq aqparat komıtetiniń birinshi hatshysy (2013-2015). QR SІM EKSPO-2017 komıssary hatshylyǵynyń aqparattyq-ımıdjdik jumys basqarmasynyń basshysy (2015-2017). Qazaqstan Respýblıkasynyń Frantsııa Respýblıkasyndaǵy jáne Monako Knıazdigindegi Elshiliginiń keńesshisi (2017 jyldan bastap). Halyqaralyq kórmeler bıýrosy ákimshilik jáne bıýdjet komıtetiniń vıtse-prezıdenti, Qazaqstan Respýblıkasynyń Frantsııadaǵy Elshiliginiń keńesshisi (2018-2021).

Qazirgi qyzmetinde 2021 jyldan bastap. «Jastar» respýblıkalyq jastar syılyǵynyń ıegeri (2009). QR Úkimetiniń «Daryn» memelekettik jastar syılyǵynyń laýreaty.

35 jyl buryn (1988) Qazaqstan Respýblıkasy Oqý-aǵartý mınıstrligi Bilim salasynda sapany qamtamasyz etý komıtetiniń tóraǵasy Ernur Nurlanuly DÁÝENOV dúnıege keldi.

Pavlodar oblysynda týǵan. S. Toraıǵyrov atyndaǵy Pavlodar memlekettik ýnıversıtetin, Qaraǵandy Qaztutynýodaǵy ýnıversıtetin bitirgen.

Eńbek jolyn 2009 jyly Y. Altynsarın atyndaǵy oblystyq daryndy balalarǵa arnalǵan qazaq gımnazııa-ınternatynyń tarıh pániniń muǵalimi retinde bastaǵan. 2011 jyldan 2013 jylǵa deıin Y. Altynsarın atyndaǵy ulttyq bilim Akademııasynyń ǵylymı qyzmetkeri, Astana qalasynyń «Zerde» daryndy balalarǵa arnalǵan mektep dırektorynyń orynbasary, «Ertis daryny» óńirlik ǵylymı-praktıkalyq ortalyǵynyń zerthana meńgerýshisi bolyp jumys istedi. 2013-2014 jyldary – Pavlodar oblysy bilim berý basqarmasynyń tárbıe jumysy jáne qosymsha bilim berý bóliminiń bas mamany. 2014-2015 jyldary – Sharbaqty aýdany bilim berý bólimi basshysynyń orynbasary. 2015-2016 jyldary – Baıanaýyl aýdany bilim berý bóliminiń basshysy. 2016-2017 jyldary – Pavlodar oblysy bilim berý basqarmasy basshysynyń orynbasary. 2017-2019 jyldary – Pavlodar oblysynyń ishki saıasat basqarmasynyń basshysy. 2019 jyldan bastap Pavlodar oblysynyń mádenıet, tilderdi damytý jáne arhıv isi basqarmasyn basqardy. 2020 jyldyń tamyz aıynan bastap Qazaqstan Respýblıkasy Bilim jáne ǵylym mınıstrligi Mektepke deıingi jáne orta bilim Komıteti tóraǵasynyń orynbasary qyzmetin atqardy.

Qazirgi qyzmetinde 2022 jyldyń qazanynan.