10 naýryz. Jylnama
ESTE QALAR OQIǴALAR
1932 jyly Ońtústik Qazaqstan oblysy quryldy. 1962 jyly 3 mamyrdan 1992 jyly 6 shildege deıin Shymkent oblysy dep atalǵan. 1992 jyly oblysqa burynǵy Ońtústik Qazaqstan ataýy qaıtaryldy. 2018 jyldan Túrkistan oblysy dep atalady. Oblys ortalyǵy – Túrkistan qalasy.
1932 jyly Aqtóbe oblysy quryldy. Onyń quramyna Orynbor, Qostanaı, Qyzylorda oblystarynyń birqatar aýdandary kirdi. Aqtóbe oblysy teńdessiz mıneraldy-shıkizat bazasyn ıelenip jatyr. Oblys aýmaǵynda Qazaqstannyń kómirsýtekti shıkizatynyń (munaı, gaz jáne gaz kondensaty) 10 % barlanǵan qory jáne boljamdy resýrstarynyń 30%, sondaı-aq respýblıkadaǵy jalpy qordan otandyq hromnyń barlyq qory, nıkel – 55%, tıtan – 40 %, fosfor – 34 %, myrysh – 4,7 %, mys – 3,6 %, alıýmınıı – 2%, kómirdiń – 1,4 % jınaqtalǵan. Oblys ortalyǵy – Aqtóbe qalasy.
2010 jyly Semeıdiń Jańa tarıhty qujattandyrý ortalyǵynyń qyzmetkerleri Ázilhan Nurshaıyqovtyń (1922-2011) osydan 60 jyldaı buryn maıdannan jazylǵan biregeı hatyn tapty. Muraǵattan habarlaǵandaı, óleńmen jazylǵan hat «Maıdannan jazylǵan hattar» qujattar toptamasynan tabylyp otyr. «Biregeı jáne qundy hatty bizdiń jerlesimiz, jazýshy, soǵys ardageri Ázilhan Nurshaıyqov 1944 jyly Belarýs maıdanynda shaıqasyp júrgen jyldary Jarma aýdandyq gazetindegi áriptesterine joldaǵan. Óleńmen jazylǵan hatyn ol «Biz Berlınge baramyz!» dep ataǵan. Aýdandyq gazet qyzmetkerleri saqtaýǵa tapsyrǵan bul qundy mura keńes dáýiriniń tusynda uzaq jyldar boıy Jarma aýdandyq muraǵatynda saqtalyp kelgen, keıinnen ol Semeıdiń Jańa tarıhty qujattandyrý ortalyǵyna kelip túsken.
2010 jyly Dýshanbede Qazaqstan men Tájikstannyń mádenıet jáne ádebıet baılanystaryna arnalǵan «Pamır» jýrnalynyń arnaıy shyǵarylymy jaryq kórdi. Onda Qazaqstannyń tanymal jazýshylary men aqyndarynyń shyǵarmalarynan, óleńderi men pýblıtsıstıkasynan úzindiler usynyldy.
2011 jyly «Bir el – bir kitap» aktsııasynyń uıymdastyrý komıtetiniń sheshimimen 2011 jyly kópshiliktiń oqýy úshin Júsipbek Aımaýytovtyń «Aqbilek» romany tańdaldy.
2012 jyly Ázerbaıjan Prezıdenti Ilham Álıev Ázerbaıjannyń túrki tildes memlekettermen baılanysyn nyǵaıtýǵa qosqan úlesi úshin Dúısen Qorabaıuly Qaseıinovti «Dostlýg» ordenimen marapattaý týraly ókimge qol qoıdy. Dúısen Qaseıinov – túrki tildes elder men halyqtardyń mádenıeti salasyndaǵy yntymaqtastyqty nyǵaıtý jáne damytý maqsatynda qurylǵan TÚRKSOI-dyń Bas hatshysy.
2014 jyly qazaqstandyq Aıman Saǵatova Ulybrıtanııanyń Oldershot qalasynda «Kazakhsha» teri kórkemdik stýdııasyn ashty. Onyń jumystarynda sarmat, saq taıpalarynyń, kóshpendiler mádenıetiniń elementteri kórinis tapqan.
2016 jyly frantsýzdyq «Airbus Defence and Space» kompanııasy men «Ǵalam» JShS Qazaqstanǵa ǵarysh apparattary úshin kún datchıkterin óndirý tehnologııasyn engizýge kiristi.
2016 jyly tanymal shokolate Nikolya-nyń biregeı jyljymaly shokolad mýzeıi alǵash ret Astanaǵa keldi. Ol kórmege arnap Qazaqstanǵa arnalǵan týyndylar toptamasyn daıyndap ákeldi. Bul – kóne zergerlik buıymdar, sondaı-aq Qazaqstan aýmaǵynda turyp jatqan halyqtardyń bas kıimderi. Olardyń barlyǵy Almatyda qazaqstandyq shokoladtan jasalǵan. Túpnusqalary QR Ortalyq memlekettik murajaıynyń qorynda saqtalyp otyr.
2017 jyly Rıo-de-Janeıroda qońyr belbeýler boıynsha álem chempıony Armanjan Rýzahýnov Qazaqstan jáne Ortalyq Azııa tarıhynda alǵash ret brazılııalyq djıý-djıtsýdan qara belbeý ıegeri atandy.
2018 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattary úshin Birikken Arab Ámirlikterine kirý vızalary alynyp tastaldy. 2017 jyly QR jáne BAÁ azamattarynyń ózara vızasyz saparlaýy týraly hattamaǵa qol qoıylǵan bolatyn.
2019 jyly Solt-Leık-Sıtı qalasynda ótken Álem kýbogynda Ekaterına Aıdova el rekordyn jańartty. 1000 metrge jarysýdan 1.13.7 ýaqyt kórsetkishin kórsetti. Bul – qazaqstandyq sportshynyń eń úzdik nátıjesi ári Qazaqstan rekordy. 2019 jyly Slovenııada júzýden álem chempıonaty men Olımpıada oıyndaryna irikteý sanatyna jatatyn halyqaralyq týrnır ótti. Dmıtrıı Balandın 50 jáne 200 metrge brass ádisimen júzýden chempıon atandy.
2020 jyly álemge áıgili qazaqstandyq ánshi Dımash Qudaıbergenniń oryndaýyndaǵy jańa qytaılyq serıaldyń saýndtregi Qytaıdaǵy QQ MUSIC platformasynda birinshi orynǵa ıe boldy.
2021 jyly el Táýelsizdiginiń 30 jyldyǵyn atap ótý aıasynda Qazaqstannyń Irandaǵy Elshiligi «Qazaqstan – Iran mádenı kúni» saltanatty is-shara uıymdastyrdy. Gúlstan provıntsııasynda qazaq halqynyń tarıhı-mádenı eskertkishteri, ıaǵnı aqyn ári ǵalym Sultan Úbbi kesenesi (XII ǵasyr, Súleımen Baqyrǵanıdyń úshinshi uly), dinı ustaz ári ǵalym Shaǵurbattyń mazary (XVIII ǵasyr) jáne basqa qazaqtarǵa qatysty qasıetti oryndar bar.