1 sáýir. Jylnama
ATAÝLY KÚNDER
Halyqaralyq qustar kúni
Jyl saıyn 1 sáýirde atalyp ótetin ekologııalyq mereke. Merekeniń shyǵý tarıhy naqty belgisiz (kóptegen derekkózder Qustardy qorǵaý jónindegi halyqaralyq konventsııaǵa 1906 jyly 1 sáýirde qol qoıylǵanyn aıtady, biraq olar kimniń jáne qashan qol qoıǵanyn naqty kórsetpeıdi).
Kúlki kúni
Kúlkimen, ázilmen, jaqsy kóńil-kúımen baılanysty súıikti ulttyq mereke - 1 sáýir týraly aıtylǵanda kúlmeıtin adamdy tabý qıyn. Bul kún kúntizbede belgilenbegen, biraq kóptegen elderde halyqaralyq mereke retinde moıyndalǵan.
ESTE QALAR OQIǴALAR
1923 jyly «Atyraý» gazetiniń birinshi sany «Erik» degen atpen shyqty (1924 jyldyń tamyzynan – «Jumysker tili», 1930 jyldyń qarashasynan – «Sotsıalıstik qurylys», 1963 jyldyń mamyrynan - «Kommýnıstik eńbek», qyrkúıekten 1963 j. – «Jem jumysshylary», 1990 j. maýsymynan – «Atyraý»). Gazette munaı-gaz kesheniniń máseleleri, óńirdegi ekonomıkalyq jáne áleýmettik reformalardyń barysy jaryq kóredi.
1943 jyly Almatyda ǵylymı-zertteý mekemesi sanalatyn jáne QazKSR NKVD muraǵat basqarmasynyń qaramaǵyndaǵy Ortalyq respýblıkalyq memlekettik kınofotoqujattar muraǵaty óz qyzmetin bastady. QFFO Ortalyq memlekettik muraǵatynyń quramyna respýblıka aýmaǵynda qalyptasqan saıası, tarıhı jáne mádenı mańyzy bar barlyq kıno jáne fotoqujattar kirdi. Qazaqstan Respýblıkasynyń qurylýyna baılanysty 1992 jyldyń qańtar aıynan bastap muraǵat Qazaqstan Respýblıkasynyń Ortalyq memlekettik kıno, fotoqujattar jáne dybys jazbalar muraǵaty dep atala bastady.
1993 jyly tek bir dárejedegi quqyq qorǵaý organdarynyń ókilderine arnalǵan «Dańq» ordeni belgilendi. 1999 jylǵy 26 shildedegi zańmen eki dárejege bólinip, sonymen qatar jańasha keıipke engen. Osy reformadan keıin buıryq Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteriniń joǵary basshy jáne bas ofıtserlerine, Ulttyq qaýipsizdik komıtetiniń, Bas prokýratýranyń, Іshki ister mınıstrliginiń qyzmetkerlerine arnala bastady.
1995 jyly Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń Jarlyǵymen Qazaqstan Respýblıkasy Mınıstrler Kabınetiniń janynan Keden komıteti quryldy.
1995 jyly Ulttar isteri jónindegi memlekettik komıtet quryldy, onyń jumysyna respýblıkada tirkelgen barlyq ulttyq-mádenı ortalyqtarmen, sondaı-aq saıası partııalarmen jáne qoǵamdyq qozǵalystarmen baılanys ornatý kirdi.
2007 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń búkil aýmaǵynda «Oıyn bıznesi týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańy kúshine endi, oǵan sáıkes Qazaqstandaǵy barlyq kazınolar, arnaıy bólingen oryndar – Qapshaǵaı jáne Býrabaı kýrorttyq aımaqtarynan basqasy jabyldy.
2009 jyly Qazaqstannyń ekinshi aýmaǵy – Jaıyq ózeni men oǵan irgeles jatqan Kaspıı teńizi jaǵalaýy – Ramsar halyqaralyq mańyzy bar sýly-batpaqty alqaptardyń tizimine endi.
Qazaqstan 2007 jyly mamyrda Ramsar konventsııasyna qosylyp, óz aýmaǵyndaǵy sýdy adamzat úshin saqtap qalýǵa mindetteme aldy. Búgingi tańda Ramsar tizimine DRÝ-dan basqa Teńiz-Qorǵaljyn kólder júıesi kiredi.
2011 jyly QR Ulttyq Banki «Tuńǵysh ǵaryshker» jańa monetasyn aınalymǵa shyǵardy.
Nomınaly 500 teńgelik mereıtoılyq monetanyń dıametri – 38 mm, massasy – 40 gramm. Moneta kontsentrli saqına men dıskiden turatyn sheńber pishinine ıe. Monetanyń ishki dıskisi kúmisten, syrtqy saqınasy tantaldan jasalǵan. Ol 5 myń dana shekteýli taralymmen shyǵaryldy.
2015 jyly Vengrııa Premer-Mınıstri Vıktor Orbannyń Qazaqstan Respýblıkasyna sapary barysynda Qazaqstannyń aýyl sharýashylyǵyn damytý qoryn qurý týraly kelisimge qol qoıyldy.
Qurylǵan qordyń maqsaty – Qazaqstannyń agroónerkásip kesheniniń jobalaryna ınvestıtsııalaý. Qor Qazaqstanda ornalasqan nemese negizgi qyzmetin aýyl sharýashylyǵy jáne azyq-túlik óńdeý salalarynda júzege asyratyn kompanııalarǵa ınvestıtsııalardy baǵyttaıdy.
2016 jyly IBF/IBO/WBA tujyrymdary boıynsha orta salmaqtaǵy álem chempıony ataǵyn ıelengen qazaqstandyq boksshy Gennadıı Golovkın Qazaqstanda ótken World Expo 2017 kórmesiniń resmı elshisi boldy.
2017 jyly qazaqstandyq OYLA Youth Science ǵylymı-tanymdyq jýrnaly Avstralııa men Jańa Zelandııada aı saıyn shyǵa bastady. Jańa basylymnyń taralymy 20 000 dana, aýdıtorııasy – kishi synyp oqýshylary, mektep oqýshylary jáne eresekter.
OYLA Qazaqstannan eksporttalatyn birinshi zııatkerlik ónim boldy. Jýrnaldy aǵylshyn tiline beıimdeý úshin maqalalar jaı ǵana aýdarylyp qoımaı, til erekshelikteri men batystyq bilim berý júıesin eskere otyryp jańartyldy.
2018 jyly Makedonııada dástúrli halyqaralyq Karpos Open 2018 shahmat týrnıri ótti.
Skopede Qazaqstannyń atynan Jansaıa Ábdimálik toǵyz oıyn ótkizip, onyń beseýinde jeńiske jetip, tórteýinde teń túsken. Osylaısha ol Skopede jeti upaı jınap, besinshi orynǵa ıe boldy. Bul áıelder arasyndaǵy eń jaqsy nátıje. Skopede ótken týrnırge barlyǵy 17 elden 165 shahmatshy qatysty.
2019 jyly L.Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetiniń Brıýsseldegi Qazirgi zamanǵy bilim jáne ǵylym ınstıtýtynda (MERI) ókildigi ashyldy.
Ókildiktiń mıssııasy – qazaqstandyq oqytýshylardyń EO ǵylymı granttaryna qatysýy úshin seriktester tabý jáne eýropalyq stýdentterdi qazaqstandyq ýnıversıtette oqýǵa tartý.
2021 jyly elordalyq sportshy Aqmaral Zupar Petropavlda gir kóterýden ótken Qazaqstan chempıonatynda altyn medal jeńip aldy. Ol sondaı-aq 24 kg zil temirdi 201 ret kóterip, ulttyq rekordty jańartty. Onyń nátıjeleri álemdegi eń jaqsy nátıjelerdiń biri.
2022 jyly Almatyda kórnekti gıdrogeolog, gıdrogeohımııa ǵylymynyń negizin qalaýshy, Uly Otan soǵysynyń ardageri, Qazaqstan Respýblıkasynyń eńbek sińirgen ǵylym qaıratkeri, geologııa-mıneralogııa ǵylymdarynyń doktory, ǵylymı eńbekterdiń avtory Júrimbek Sydyqovqa arnalǵan eskertkish taqtanyń ashylýy boldy.
2022 jyly aqtaýlyq shahmatshy Edgar Mamedov klassıkalyq, blıts jáne rapıd boıynsha birinshi oryndardy ıelenip, shahmattan absolıýtti chempıon atandy.
18 jasqa deıingi qatysýshylar arasyndaǵy jarystarda ár nomınatsııada altyn alyp, qosymsha kúmis júldeger atanǵan Qazaqstannyń absolıýtti chempıony atanǵan jalǵyz Edgar Mamedov boldy.