1 naýryz. Tulǵalar týǵan kún

ASTANA. QazAqparat – Búgin, ıaǵnı 1 naýryzda tulǵalardan kimder dúnıege kelgen? QazAqparat oqyrmandaryna esimder kúntizbesin usynady.

ESІMDER

92 jyl buryn (1931-1999) qoǵam jáne memleket qaıratkeri, ǵalym, Qazaqstannyń eńbek sińirgen ǵylym qaıratkeri, Qazaqstan Memlekettik syılyǵynyń laýreaty Ómirbek Aryslanuly JOLDASBEKOV dúnıege kelgen.

Ońtústik Qazaqstan oblysy Saıram aýdanynda týǵan. M.Lomonosov atyndaǵy Máskeý memlekettik ýnıversıtetin bitirgen. 1954-1958 jyldary - Qazaq hımııa-tehnologııa ınstıtýtynyń oqytýshysy, aǵa oqytýshysy, mehanıka fakýltetiniń dekany. 1958-1962 jyldary - Máskeý toqyma ınstıtýtynyń aspıranty, assıstenti. 1962-1970 jyldary - Qazaq polıtehnıka ınstıtýtynyń (qazirgi Qanysh Sátbaev atyndaǵy Qazaq ulttyq tehnıkalyq ýnıversıteti) aǵa oqytýshysy, dotsenti, kafedra meńgerýshisi, dekany, prorektory. 1970-1986 jyldary - Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń (qazirgi ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti) rektory. Qazaq memlekettik ýnıversıteti qalashyǵynyń salynýyna uıytqy bolyp, kóptegen jańa kafedralardyń ashylýyna basshylyq jasady. 1986-1988 jyldary - Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń qoldanbaly matematıka kafedrasynyń meńgerýshisi. 1988-1994 jyldary - Qazaqstan Ǵylym Akademııasynyń Mehanıka jáne mashınataný ınstıtýty zerthanasynyń meńgerýshisi, dırektory, qurmetti dırektory. 1994-1995 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Joǵarǵy Keńesiniń depýtaty, Ǵylym, blim jáne jańa tehnologııalar jónindegi komıtetiniń tóraǵasy. 1995-1996 jyldary - Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Senatynyń depýtaty. 1996 jyldan ómiriniń sońyna deıin Parlament Májilisiniń depýtaty, Áleýmettik-mádenı damý jónindegi komıtetiniń tóraǵasy qyzmetterin atqarǵan. Ol 1991 jyly Halyqaralyq ınjenerlik akademııanyń vıtse-prezıdenti, 1993 jyly Islam elderi ınjenerlik akademııasynyń vıtse-prezıdenti, 1997 jyly Amerıka ınjener-mehanıkter qoǵamynyń múshesi bolyp saılanǵan. Qazaqstan Respýblıkasy Injenerlik akademııasynyń negizin qalap, onyń tuńǵysh prezıdenti boldy. Ol jazyq rychagty joǵarǵy klasty mehanızmder kınematıkasy, kınetostatıkasy, serpindi býyndy mehanızmder dınamıkasy salalarynda ǵylymı zertteýler júrgizip, jazyq jáne keńistiktik joǵarǵy klasty mehanızmder men manıpýlıatsııalaýysh qurylǵylardyń grafıktik-analıtıkalyq jáne analıtıkalyq teorııasyn negizdedi. Sonyń nátıjesinde onyń basshylyǵymen álemdik tájirıbede teńdesi joq jańa júk kótergish, júk tıegish-túsirgish, greıderlik, júk qarmaýysh jáne manıpýlıatsııalaýysh qurylǵylar jasalyp, óndiriske engizildi. Ol qazaq ǵalymdary arasynda birinshi bolyp qazaq tilinde mashınatanýdyń termınologııalyq sózdigin jasap, mashınalar men mehanızmder teorııasy týraly oqýlyqtar jazdy. Atalǵan ǵylym salalary boıynsha ǵalymnyń 400-den asa ǵylymı eńbekteri, 12 monografııasy jaryq kórgen. 30-dan asa oqýlyqtary men oqý quraldarynyń, 126 avtorlyq kýálik pen sheteldik patentterdiń avtory. Lenın, 2 ret Eńbek Qyzyl Tý ordendarymen, birneshe medalmen, onyń ishinde Halyqaralyq jáne reseılik ǵylymı-ınjenerlik birlestikterdiń G.V.Shýhov atyndaǵy altyn medalimen, ál-Horezmı atyndaǵy halyqaralyq festıvaldiń altyn medalimen, Halyqaralyq ınjenerlik akademııanyń kúmis medalimen marapattalǵan. Ómirbek Joldasbekovtyń esimi Mehanıka jáne mashınataný ınstıtýtyna, ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń qalashyǵyndaǵy Stýdentter saraıyna, ýnıversıtet murajaıyna, sondaı-aq, Almaty jáne Shymkent qalalaryndaǵy kóshelerge berilgen.

64 jyl buryn (1959) Túrki ınvestıtsııalyq qorynyń prezıdenti Baǵdat Qultaıuly ÁMІREEV dúnıege keldi.

Ońtústik Qazaqstan oblysynyń Sozaq aýdanynda týǵan. Dýshanbe memlekettik ýnıversıtetiniń shyǵystaný fakýltetin bitirgen. 1981-1996 jyldary Iemen, Lıvan memleketterinde tilmash, Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń (qazirgi ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti) oqytýshysy, Syrtqy ister mınıstrliginiń basqarma bastyǵy, Irak memleketinde tilmash qyzmetterin atqarǵan. 1996-2002 jyldary Qazaqstan Respýblıkasynyń Saýd Arabııasy, Kýveıt, Oman, Katar, Bahreın memleketterindegi, Egıpet Arab Respýblıkasyndaǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi, Sırııa Arab Respýblıkasyndaǵy, Marokko Koroldigindegi Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi mindetin qosa atqarýshy bolǵan. Qazaqstan Respýblıkasynyń Iran Islam Respýblıkasyndaǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi bolǵan. 2018-2021 jyldary Túrkitildes memleketter yntymaqtastyǵy keńesiniń Bas hatshysy. Túrkitildes elderi yntymaqtastyǵy keńesiniń bas hatshysy (2021-2022).

2022 jyldyń qarasha aıynan bastap qazirgi qyzmetinde. «Qurmet» ordenimen marapattalǵan.

51 jyl buryn(1972) Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ulany Bas qolbasshysynyń birinshi orynbasary - Bas shtab bastyǵy Qaırat Mıhaılovıch AQTANOV dúnıege keldi.

Soltústik Qazaqstan oblysy Jambyl aýdany Sýatkól aýylynda dúnıege kelgen.

1997 jyly QR UQK Shekara qyzmetniń Áskerı ınstıtýtyn, 2005 jyly Tuńǵysh Prezıdent – Elbasy atyndaǵy Ulttyq qorǵanys ýnıversıtetin, 2012 jyly RF Qarýly Kúshteri Bas shtabynyń áskerı akademııasyn támamdaǵan.

1997-2013 jyldar aralyǵynda Іshki áskerlerde vzvod komandırinen qurama komandırine deıingi túrli laýazymdarda qyzmet etti.

2014 jyldyń mamyry men 2014 jyldyń maýsymy aralyǵynda – QR ІІM Іshki áskerleri «Batys» óńirlik qolbasshylyǵynyń qolbasshysy.

2014 jyldyń maýsymy men 2017 jyldyń qańtary aralyǵynda – QR Ulttyq ulany «Batys» óńirlik qolbasshylyǵynyń qolbasshysy.

2017 jylǵy 26-qańtarynan – QR Ulttyq ulany «Ońtústik» óńirlik qolbasshylyǵynyń qolbasshysy.

2019 jylǵy mamyr-qarasha aralyǵynda – QR Ulttyq ulany «Shyǵys» óńirlik qolbasshylyǵynyń qolbasshysy.

2020 jylǵy aqpan-tamyz aralyǵynda Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ulany Bas qolbasshysynyń keńesshisi.

2020-2022 jj. – Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ulany Bas qolbasshylyǵy Bas shtab bastyǵynyń birinshi orynbasary.

Qazirgi qyzmetin 2022 jyldyń qańtar aıynan bastap atqaryp keledi.

ІІ dárejeli «Dańq» ordenimen, Qazaqstan Respýblıkasynyń 9 medalimen marapattalǵan.

QR Prezıdentiniń 2015 jylǵy 5 mamyrdaǵy Jarlyǵymen «general-maıor» áskerı sheni berildi.

50 jyl buryn (1973) Qoldanbaly etnosaıası zertteýler ınstıtýtynyń dırektory - Talǵat Begimuly QALIEV dúnıege keldi.

Soltústik Qazaqstan oblysynda týǵan. 1997 jyly Sh.Ýálıhanov atyndaǵy Kókshetaý memlekettik ýnıversıtetin «ınjener-mehanık» mamandyǵymen, 2013 jyly Reseı ǵylym akademııasy ınstıtýtynyń aspırantýrasyn bitirgen. Saıasattaný ǵylymdarynyń kandıdaty. Eńbek jolyn 1997 jyly tehnıkalyq qaýipsizdigi boıynsha ınjener bolyp bastaǵan. 1999-2000 jyldary «Stýdent» gazetiniń tilshisi, «Vremıa» gazetiniń shtattan tys tilshisi, 2000-2004 jyldary «Novoe pokolenıe» gazeti bas redaktorynyń orynbasary, Astanadaǵy «NP» menshikti tilshisi bolǵan. 2004-2006 jyldary «Qazaqstan» RTRK aqparattyq-saraptamalyq baǵdarlamalar dırektsııasynyń dırektory, 2006-2007 jyldary QR Іshki ister mınıstriniń qoǵammen baılanys jónindegi keńesshisi, 2007-2008 jyldary QR SІM Halyqaralyq aqparat komıteti tóraǵasynyń orynbasary, 2008 jyly Ázerbaıjandaǵy QR elshisiniń keńesshisi, 2008-2009 jyldary «Nur Otan» HDP tóraǵasy birinshi orynbasarynyń keńesshisi, 2009-2017 jyldary «Researching&Communication Agency» dırektory. 2017-2019 jyldary «Jastar» ǵylymı-zertteý ortalyǵynyń dırektory. 2019-2020 jyldary Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenti janyndaǵy Ortalyq kommýnıkatsııalar qyzmetiniń dırektory qyzmetin atqardy. Qazirgi qyzmetinde – 2020 jyldyń mamyr aıynan beri.

42 jyl buryn (1980) QR Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstrliginiń Azamattyq avıatsııa komıtetiniń tóraǵasy - Talǵat Tileýbekuly LASTAEVdúnıege keldi.

Shyǵys Qazaqstan oblysynda týǵan. Shyǵys Qazaqstan memlekettik ýnıversıtetin, QR Prezıdenti janyndaǵy Memlekettik basqarý akademııasyn támamdaǵan. Ekonomıka ǵylymdarynyń kandıdaty. Eńbek jolyn «Qazagroónerkásip banki» AAQ Shyǵys Qazaqstan oblystyq fılıalynyń mamany bolyp bastady. «Qostanaı qus» AAQ jabdyqtaý jónindegi bas maman, «Qostanaı qus» AAQ jabdyqtaý bóliminiń bastyǵy, «Qostanaı qus» AAQ vıtse-prezıdenti, «Cheremshanka qus fabrıkasy plıýs» JShS dırektory qyzmetterin atqarǵan. 2008 jyldyń aqpan aıynan bastap Qazaqstan Respýblıkasy Kólik jáne kommýnıkatsııa mınıstrligi Kólik-kommýnıkatsııa keshenin damytý departamentiniń avtomobıl joldaryn damytý basqarmasynyń bastyǵy, 2008 jyldyń shilde aıynan Qazaqstan Respýblıkasy Kólik jáne kommýnıkatsııa mınıstrliginiń Avtomobıl joldary komıteti sapany baqylaý basqarmasynyń bastyǵy boldy. 2009 jyldyń maýsym aıynan bastap Qazaqstan Respýblıkasy Kólik jáne kommýnıkatsııa mınıstrligi Azamattyq avıatsııa komıteti tóraǵasynyń orynbasary bolyp qyzmet atqardy. 2014 jyldyń qazan aıynan beri Qazaqstan Respýblıkasy Investıtsııalar jáne damý mınıstrligi Azamattyq avıatsııa komıteti Tóraǵasynyń orynbasary qyzmetin atqardy. QR Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstrliginiń Azamattyq avıatsııa komıtetiniń tóraǵasy (2017-2019).

2019 jyldyń aqpan aıynan bastap qazirgi qyzmetinde.